Hayat pahalılığı hızla Batı’dan Doğu’ya doğru kayıyor. Ailelerin bütçelerinden en büyük payı ayırdığı 10 temel harcama kaleminin son 5 yıllık fiyat seyri dikkate alındığında, Güneydoğu ve Doğu Anadolu illerindeki ailelerin hayatı Batı’dakilere göre daha fazla zorlaştı. Zaten gelir düzeyi düşük olan bu illerde özellikle eğitim, sağlık, su, elektrik ve gıda gibi temel ihtiyaçların fiyatına gelişmiş illerdekinden daha yüksek zamlar geldi.

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) fiyat artışlarını gösteren endeksleri üzerinden yapılan hesaplamaya göre, Türkiye’de fiyatların en hızlı arttığı kent Kayseri. Türkiye’de fiyatlar 5 yılda ortalama yüzde 51 yükselirken, Kayseri’de bu oran yüzde 57,5’i buldu.

KARS’TA FİYAT ARTIŞI YÜKSEK

Gaziantep, Kilis, Diyarbakır, Şanlıurfa, Adıyaman, Muş, Bitlis, Hakkâri, Kars ve Ardahan da yine Türkiye ortalamasının üzerinde fiyat artışı yaşayan illerin başında geliyor. Yine Doğu Karadeniz Bölgesi’ndeki illerde yaşayanlar da 5 yılda ortalamanın üzerinde fiyat artışı ile karşılaştı. Ege ve Akdeniz Bölgesi’ndeki iller ise bu beş yıllık süreçte hayatın en az pahalılaştığı yerler. Antalya, Isparta ve Burdur Türkiye’de en az fiyat artışının olduğu illerin ilk sırasında bulunuyor. Üç büyük il içinde İzmir ise yüzde 47,5 ile yine en düşük fiyat artışının olduğu il durumunda.

Ailelerin yaşamlarını sürdürmek için vazgeçemeyeceği 10 temel harcama kalemine bakıldığında ise özellikle Güneydoğu ve Doğu Anadolu’da yaşayanların hayatının son 5 yılda daha da ağırlaştığı görülüyor. Üstelik bu illerdeki zamların hızı, İstanbul, İzmir ve Ankara gibi büyük kentlerin çok üzerinde.

KİRADA DEPREM BÖLGESİ ÖNDE

Temel harcama grubunun başında gelen gıda fiyatları Kayseri, Van, Muş, Bitlis ve Hakkâri’de bir hayli yükseldi. Beş yıl sonunda bu illerdeki artış yüzde 72,5’i buldu. Gıdada Türkiye ortalaması ise yüzde 66,3 düzeyinde. Kira artışı da yine dikkat çekici bir değişim gösteriyor. Genelde gelişmiş kentlerde kira artış hızı Anadolu kentlerini daima geride bırakırken son beş yılda bu tablo da tersine döndü. Kirada en yüksek artış yaşayan iller Kocaeli, Sakarya, Düzce ve Yalova. Buralardaki kira artışı yüzde 100’ü aşıyor. Bu denli yüksek kira artışında deprem sonrası konut ihtiyacının tam anlamıyla kapatılamamasının payı büyük. Ayrıca toplu konut yapımı da bu illerde düşük düzeyde. Yine Adana, Mersin, Osmaniye, Hatay ve Kahramanmaraş kira artışında Türkiye rekoru kıran iller listesinin üst sıralarında. Türkiye’de kira artışının en düşük yaşandığı yerler de Akdeniz Bölgesi’nde. Antalya, Isparta ve Burdur yüzde 59,1 ile kira artışında ortalamanın altında kaldı.

SUDA LİDERLİĞİ DİYARBAKIR ALDI

Uzun yıllar İstanbul su zammında liderliği kimseye kaptırmamıştı. Oysa geçen beş yılın sonunda bu rekor da Güneydoğu illerine gitti. Şanlıurfa ve Diyarbakırlının kullandığı suyun fiyatı beş yıl sonunda yüzde 111 gibi oldukça yüksek bir artış gösterdi. Kırıkkale, Aksaray, Niğde, Nevşehir, Kırşehir gibi Orta Anadolu illeri de suyun en fazla pahalandığı yerler. En düşük su zammı ise yüzde 26 ile Zonguldak, Karabük ve Bartın’da.

Su gibi temel harcama kalemlerinden birisi olan elektrik fiyatlarına zamda da yine Doğu ve Güneydoğu başı çekiyor. Van, Muş, Bitlis, Hakkâri beş yılın sonunda elektrik fiyatlarında yüzde 90 zam gördü. Dikkat çekici bir sonuç ise aynı bölgede yer alan Mardin, Batman, Şirnak ve Siirt’in yüzde 64 ile elektriğin en az zamlandığı iller olması.