Tacettin DURMUŞ 

Geçmiş yıllarda sit alanı ilan edilen ve taşınmaz kültür varlığı olarak tescil edilen vadide, 90 mevkide 260 kaya yüzeyinde küçük bazalt taşı panolar üzerine kazma ve kök boya tekniği ile yapılan kaya resimleri yer alıyor. Bu kaya resimleri Azat Köyü sakinlerinden Gökhan Çalkın tarafından tek tek keşfedilerek dünyaya tanıtılıyor.

Vadide resimlerin yanı sıra o döneme ait antik kaya sığınakları, kaya mezarları, kurgan mezarları, kale kalıntıları, o dönem insanların yaşam alanı kalıntıları, o döneme ve bilinmeyen uygarlıklara ait mezarlar, höyük ve mağaralar bulunuyor. Türkiye’de bulunan ve prehistorik çağa ait 7 höyükten biri Borluk Vadisinde bulunuyor. Bu höyük 1942 yılında Arkeolog Kılıç Kökten tarafından keşfedilmiş olup, Azad Höyük olarak bilinmektedir.

Borluk Deresinin milyonlarca yıl önce oluşturduğu vadi üzerinde 14 yıl önce Kars Harakani Havalimanının temel inşaatına dolgu yapılmak üzere bir bölümü daha tahrip edildiği biliniyor. Ayrıca defineciler tarafından da yıllarca ve günümüzde de saldırıya uğrayan vadi, halen korunamıyor.

Yetkili kurumların ihmaline uğrayan vadi ve çevresinde yer altından ve yüzeyinden adeta tarih fışkırıyor. İhmal edildiği için ve korunmasına rağmen adeta tarih fışkıran vadiye şu ana kadar yetkililer tarafından tek bir kazma vurulmazken, vadiyi ziyaret eden yerli ve yabancı ziyaretçiler ise bölgenin tarihi ve kültürel zenginliğinin korunmadığı için adeta gözyaşı döküyor.

GÖKHAN ÇALKIN TARAFINDAN KEŞFEDİLİP KORUNDU

Azat Köyünde oturan vadinin tarihsel zenginliğine duyarlı Gökhan Çalkın tarafından keşfedilen sayısız kaya resimleri koruma altına alınmaması durumda çok kısa bir zamanda yok olacak. 2004 yılında Prof. Dr. Oktay Belli tarafından vadide yapılan arkeolojik çalışmalara destek veren Çalkın, 20 yıldır bölgenin korunması için çalışıyor. Kendisinin aynı köyde ikamet ettiğini ve Kars İl Kültür Müdürlüğü ile İŞKUR tarafından bölgenin korunması için çok kısa bir süre görevlendirilmesine rağmen, şu an resmi görevli olmamasına rağmen yine de gece gündüz durmaksızın bölgeyi korumak için çalışıyor.

Vadiye görmeye gelen yerli ve yabancılara nezaret ettiğini ve bölgeyi anlattığını söyleyen Gökhan Çalkın, vadi boyunca 90 mevkide 260 kaya yüzeyinde kaya resimleri bulduğunu gazetemize açıkladı.  Bölgenin bir an önce korunması gerektiğini, define avcılarının ve çobanların kaya resimlerini tahrip ettiklerini de söyleyen Çalkın: ”yaklaşık 20 yıldır kendimi bu kaya resimlerini keşfetmeğe ve korumaya adadım. Bu mağaranın içerisinde bulunan kaya resimlerini 2 yıl önce keşfettim. Burasının bir avcı sığınağı olarak kullanılmış olma ihtimali yüksek. Burada resimlerini gördüm. Hocalarıma söyledim ve Sait Hocam gelip gördü ve bu resimlerin kök boyası ile çizildiğini söyledi. Bu mağarada 2 avcı resmi ve avlanan hayvan resmi var. Bu mağara kuzeyde olduğu için resimlerin bugüne kadar kalması mucize bir şeydir. Çünkü karlar eridiği zaman burası kar ve kar suyu ile doluyor. Kışın da buz tutuyor. Resimler bugüne kadar kalabilmiş. Çok da tehlike oluşturuyor. Bazı kayalar kopmak üzere duruyor. Koptuğu an tonlarca ağırlıkta olan kayalar üzerimize çökebilir. Kaya resimlerinin net tarihleri belli değil. Çünkü her ne kadar tahrip edilmiş olsa da yeni resimler de bulabiliyorum. Geçtiğimiz gün yeni resimler de keşfettim. Şu ana kadar 90 panoda 260 resim keşfettim. Çeşit çeşit resimler olduğu için tam tarih verilemiyor. Ama resimlerin tamamı tek bir pano üzerinde olsaydı tarihleri net olarak tahmin edilebilirdi. Buraya araştırmaya gelen arkeologlar 6 bin ile 12 bin yıllık resimlerin olduğunu dile getiriyorlar. 3 yıl tarihçi ve arkeolog Oktay Belli Hocamız ile çalıştım. Bulduğum bazı resimleri hocam ile birlikte yayınladık. Ben olmasaydım resimler bugün kadar kalmazdı. 20 yıldır bu resimleri keşfetmeye devam ediyorum. 15 yıl boyunca gönüllü olarak resimlere baktım ve korudum. Bu resimlerin her biri benim için çok değerlidir. Ben çalışmalarımı gelecekteki nesiller için yapıyorum. Onların görmeleri için korumaya devam ediyorum. Köyümüze gelen yerli ve yabancı turistleri gezdiriyorum. Ben olmasam resimleri göremezler. Pek bir destek alamadım hiçbir kimseden. Sadece 2 yıl görev alabildim. Resimler tahrip olmasın diye tarihimize sahip çıkıyorum. Burasında Katran Kazan Mevkii. Burada dövme tekniği ile çizilmiş çatal boynuz geyik resmi var. Av sahnesi resmedilmiş. Tehlikeli de olsa döş kayalara çıkıyorum ve daha önce görülmemiş resimleri keşfetmeye çalışıyorum. Yeni bir keşif yaptığım zaman çok mutlu oluyorum ve kendimden geçiyorum. Hocalarım ve ziyaretçiler gelip görecekleri için de çok mutlu oluyorum.  Buradan en son bir akrep figürü keşfettim. Vadi boyunda mağaralar, kale kalıntıları, kurgan mezarları da keşfettim. Türkiye’nin prehistorik çağa ait 7 höyüğünden biri de Borluk Vadisinde bulunmaktadır. Bu höyük 1942 yılında Kılıç Kökten tarafından keşfedilmiştir. Azad Höyük olarak bilinmektedir.”dedi.