TKDK Kars İl Koordinatörü Mustafa Bozkurt, “Kurumumuz Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığımızın ilgili kuruluşu olarak kuruldu. Kuruluş gerekçesi Türkiye Avrupa Birliği’ne aday bir ülke olduğu için aday ülke statüsünde birliğin bu ülkelere vermiş olduğu bir takım fonlardan istifade etmek. Bu maksatla tabi geçtiğimiz birkaç yıl öncesinde kurumuzun kuruluş çalışmaları devam etti. Akreditasyon çalışmaları devam etti. Sektör analizleri yapıldı. Program oluşturuldu. 2-3 yılımız böyle geçti 2009’dan sonra, 2011 yılının Temmuz ayında biz Avrupa Komisyonu tarafından ve onların adına bir akreditasyon firması aracılığıyla bu kurum Avrupa Birliği nezdinde ülkemize aktarılan bu fonları kullanabilme yetkisi aldı. 2011 Temmuz ayından itibaren geldiğimiz şu sürece bakacak olursak epey bir yol kat ettiğimizi görüyoruz. Burada Avrupa Birliği İPARD gibi tabi bileşenler aday ülkeleri destekliyor. Geçiş yardımlar ve kurumsal yapılanma. Bunların ayrı ayrı bütçeleri var. Sınır ötesi iş birliği, bölgesel kalkınma, insan kaynaklarının geliştirilmesi son bileşen olan tarım ve kırsal kalkınma. Kırsal kalkınma bileşeni de kurumumuz aracılığıyla uyguluyoruz.” dedi.

TOPLAM BÜTÇE

Bozkurt, TKDK kurulduğu günden bu yana programın toplam bütçesinin aday ülkenin kattığı 291 milyon Euro, Avrupa Birliğinin 874 milyon Euro’luk bir bütçesine ilave edilerek toplam 1 milyar 165 milyon Euro’luk bir bütçeyle çalışmalara başladıklarını söyledi. Sektör analizinden de bahseden Bozkurt, “Sektör analizi yapılırken Türkiye’de kırsal kalkınmayı, kırsal alanların asıl değerlendirirsek nasıl desteklersek aday ülkede daha iyi bir kalkınmadan söz edebiliriz? Mantığıyla yola çıkıldı.” diye konuştu.

SÜT OLMAZSA HAYVANCILIK OLMUYOR

Bölgede süt üretiminin arttırılması noktasında önemli adımların atıldığını da belirten Bozkurt, “Süt üretiminin arttırılması programına çok önem veriyoruz. Ve en büyük bütçe de süt üreten tarımsal işletmelere yatırım kapsamında. Yani süt olmazsa hayvancılık olmuyor. Süt olmazsa besicilikte olmuyor. Yani sütle başlıyor hayvancılık. Süt inekçiliğine ve bu alanla ilgili yapılacak yatırımlara, hem makine alımlarına, hem tesis kurumlarına çok ciddi desteklerimiz oluyor. Aynı şekilde besicilik. Yani et üreten tarımsal işletmelere yatırımla ilgili bir öz elikle kırmızı et ve beyaz etle ilgili bir üretimle ilgili işletme kurulacağı zaman biz yine destek veriyoruz. Bunun yanında bahsi geçen mandıralarında desteklendiğini görebiliyoruz. Süt işleme tesisleri yani sadece burada kaşar üretmek gelmemeli aklımıza. Yoğurdumuz yok, ayranımız yok. Sütü işleyerek süt mamulü üretmekle ilgili yapılacak tesislere biz 1,5 milyon Euro hibe desteği sağlıyoruz. Et işlemeyle ilgili kurulacak bir tesise destek veriyoruz. Bölgemizde özellikle et-balık kombinasının kapatıldığından çok serzenişte bulunuluyor. Ama biz et- balık gibi bir işletmeyi kurabilecek kapasitede birkaç tanesine birden destek verebilecek durumdayız. Yeter ki bu anlamda girişimcilerimiz olsun. Bunun yanında meyve- sebze işleme pazarlama, su ürünleri işleme pazarlama bu daha çok programın ilk yılarında kıyı bölgelerimizde ki Trabzon, Samsun il koordinatörlüklerimizde uygulatılan bir tedbirdi. Şimdi bizde aldık. Özelikle kültür balıkçılığı neden olmasın? Bölgemizde yeterince su havzası var. Çiftlik faaliyetlerinin çeşitlendirilmesi ve geliştirilmesiyle ilgili bir başlığımız var. Yani kırsalda yaşayan insanların ekonomik faaliyet alanlarını genişletme geliştirme başlığı altında. Bu başlık altında arıcılık yapanlara, kırsalda yaşayan insanlara turizmle ilgili bir konaklama tesisi, yeme- içme tesisi bu tip yatırımları yapanlara desteğimiz var.” şeklinde konuştu.

MİKRO İŞLETMELER Ve EL SANATLARINI DESTEK

Yerel ürünler ve mikro işletme kurumlarına destek verdiklerini de ifade eden Bozkurt, “Kars ilimizde kabul gören bir takım yerel tarım ve gıda ürünlerimiz var. El sanatlarımız var. Aslında başlığımız biraz daha geniş. Ama bu konuda çok proje bekliyoruz. El sanatlarıyla ilgili ahşap işletmeciliği, cam işlemeciliği, kilim dokumacılık yani biraz daha geniş ne kadar el sanatı varsa ülkemizde bunlarla ilgili birçok tesise biz destek verebiliyoruz. Biz burada 250 bin Euro’luk yatırımları destekleyebiliyoruz. 250 bin Euro’luk bir yatırıma 150 artı KDV muafiyeti ile birlikte daha fazla olan bir hibe desteği sağlayabiliyoruz. Onun yanında birde Kars’a özgü bir Kağızman elmamız var. Kars kaşarı var. Sadece Kars kaşarı yapmaya dönük küçük 3 ton, 4 ton, 2 ton işleme kapasitesine sahip bir tesis mandıra kurulabilir. Bunlara da destek veriyoruz. Bu mandıralara destek verdiğimiz ana başlığımızda ki gibi zor olmuyor. Bazen diyorlar ya size başvurmamız için çok zengin olmamız lazım falan. Aslında öyle değil. 70 ton günlük süt işleme kapasitesine sahip bir tesis kurana da biz para veriyoruz, bunun yanında 3 ton, 4 ton bir işleme kapasitesine sahip tesis kuracağı vakit çevreyle ilgili mevzuatlara da kolay başvuru sahiplerimizin. Mesela çek raporu hazırlamasına gerek olmuyor 5 tonun altında. Yani bahse konu alan çevreyi kirletmeyelim vs. evet kirletmeyelim. Zaten biz ondan gelin faydalanalım. Kuruma proje versinler insanlar.” diye konuştu.

KIRSAL TURUZM VE ÇEVREYE DUYARLI PROJELERE DAHA ÇOK HASSASİYET GÖSTERİYORUZ

Bozkurt, çevreye duyarlı projelere daha çok hassasiyet gösterdiklerini kaydederek şöyle konuştu:

“Yine kırsal turizm desteklerimiz var. Bölgemizi ve bizi çok ilgilendiren bir tedbirimiz. Bu konuda biz 42 il arasında da geçtiğimiz yıldan beri biraz ön plana çıkıyoruz. Burada Sarıkamış ön planda. Biz bugüne kadar sıfırdan iki tane otel inşaatımız tamamlandı. Ve hibe desteğini aldı. Bir proje 450 bin lira aldı, bir proje460 bin lira hibe desteği aldı. Bunun yanında şuanda elimiz de iki tane daha incelemesi devam eden çok yakın bir zamanda sözleşme imzalayacağımız bir otel projemiz var. Geçtiğimiz yıl 2–3 tane aldık. Ama bunda da faydalanıcılar sözleşme imzalamadan vazgeçtiler. Bir kısmı da sözleşme imzaladı, yatırımı yapmadı. Yani burada yatırımın oluşması insanlarda çok zor.”

2013’TE 13 MİLYON TL’LİK BİR HİBE DESTEĞİMİZ OLDU

Projelere 16 milyon toplam para ödediklerini vurgulayan, “2013’te 29 projemize 13 milyon TL’lik bir hibe desteğimiz oldu. Şu anda zaten 10 milyon lira destek vereceğimiz projemizi il koordinatörlüğümüzde işliyoruz. 15 Ocak itibari ile 12. proje çağrı ilanımıza çıktık. Yani 12. kez insanları proje yapmaya davet ediyoruz. Bu görüşmelerimiz neticesinde 12. çağrıya başvuran yatırımcılarımızla görüşmelerimizde edindiğimiz bilgiler doğrultusunda 10 tane büyük bütçeli yani 2 milyon TL’lik bir büyük hayvancılık projeleri hazırlanıyor. Yani bunun 3–4 tanesi Sarıkamış’ta, 2–3 tanesi merkeze bağlı köylerimizde olmak üzere yaklaşık 10 tane büyük ahıra ortalama belki de 1,1.5 trilyon civarında hibe desteği sağlayacağımızı düşünürsek, 15 trilyon da şimdi alacağız inşallah ve 25 olacak. Yani biz her sene inşallah yapmış olduğumuz çalışmalarımızı, vermiş olduğumuz hibe desteklerimizi ikiye katlayarak gideceğiz.”

PROJE ÇİZECEK MİMAR İHTİYACI

Bozkurt, daha sonra şunları söyledi:

“İlimiz de bir projenin hazırlanmasında sadece yatırımcı yetmiyor. Yatırımcı yapmak istese de önüne çok engel çıkabiliyor. Nedir bu engeller. Örneğin; bu ilde projeleri çizebilecek yeterli mimar olmalı. Veya bu işe hevesli mimar olmalı. Biz zamanında zaman zaman her görüşmelerimizde dile getiriyoruz. Diyoruz ki; her dönem çağrı dönemlerimizde bir tane iki tane ahır projesi yapın. Hatta hiç bilmiyorsanız gelin. Zaten arkadaşlarımız teknik konularda yardımcı oluyorlar. Neredeyse birlikte yapılıyor. Gelin bilgi verelim diyoruz. Örneğin; teknik anlamda yarımcının ihtiyaç duyduğu çizimleri yapabilecek mimar, mühendislere ihtiyaç var. Bunların sayısı ilimizde az. Şuan da İPARD’da kurumumuza proje veren insanların ahır projelerini, otel projelerini çizen mimar sayısı ya 2’dir, ya 3’tür. Bununla birlikte çok sayıda danışman da gerekiyor. Dosyalama sistemini, proje paketini hazırlayacak danışmana da ihtiyacımız var. Bütün bunlarda biraz dezavantajlı durumdayız il olarak. Birebir görüşmeye çalışıyoruz. Onlara mimar bulmaya çalışıyoruz, onlara danışman bulmaya çalışıyoruz. Sonuçta bizim elimizde olmuyor. Biz kurum olarak o projeleri değerlendiren taraftayız. Hem yap, hem değerlendir olmuyor, yapamıyoruz. Ama insanlara bu anlamda yapmak isteyenlere yol gösteriyoruz. Faydalanıcı projesini bir danışman aracılığıyla hazırlatıyor. Dışarıdan alıyor. Bunun yanında dışarıda ki mimarlara, mühendislere de çizdiriyor aynı zamanda. Her türlü genel hizmetleri genel harcamalar başlığı altın da biz değerlendiriyoruz. Bu yatırımlara bu masrafların da biz faydalanıcının yüzde 65- oranında, yüzde 50 oranında hibe veriyoruz. Mimara 20 lira para verdiyse bunun 12–13 lirasını bizden alabiliyor. Danışmalıkla ilgili yeterlilik ticari ehliyet. Yani bir firma kuracak o kadar. Yani onu lise mezunu bir insan bile bunu yapabilir. Bizim kurumumuzda danışmanlar bu işe heves ettiği zaman, proje hazırlamak istediği zaman zaten il koordinatörlüğümüzde ki spesifik birimlerimiz her türlü kolaylığı gösteriyor. Bizde ayriyeten böyle birisini bulsak hemen yetiştiririz. Şuan da 2-3 tane danışman var bizim etrafımızda. Bu 2-3 tane danışmanı zaten biz yetiştirdik. Biraz sistemlidir. Yani her türlü resmi evraka, ulusal mevzuata uyması gerekiyor faydalanıcılarımızın, başvuru sahiplerimizin.”

ACABA BİR TANITIM EKSİĞİ Mİ VAR?

Vali Eyüp Tepe da, “Burada ki potansiyeli dikkate aldığımız zaman 13. olmayı kendimize yediremiyoruz. Bizim burada ilk 3’te olmamız gerekiyor. Çünkü burada çok ciddi bir potansiyel var. Bu potansiyeli bizim bu hibeler sayesinde fiiliyata dökmemiz lazım. Onun için diyoruz yeterli görmüyoruz. Yoksa 13. veya ilk 10’da olmak iyi şeyler ama yeterli değil. Bana göre daha fazla destek verebilmemiz lazım. Bize bakan yönüyle dedik ki acaba bir tanıtım eksiği mi var. Ama vatandaşa bakan yönüyle baktığımız zaman vatandaşında biraz bu manada gönülsüzlüğünden de bahsetmek mümkün.” ifadesini kullandı.