İspanya, İtalya ve Mekadonya’dan gelen uluslararası heyet Kars ve Ardahan’da yerel çiftlik peynirlerinin kayıt altına alınıp pazarlanması için başlatılan çalışma kapsamında Kars’ta bir araya geldi.

Kısa adı P&M olan (Preserve and Market Farm Cheese) Türkiye dâhil dört ülkenin katılımı ile yürütülen ve Ulusal Ajans Erasmus Programı tarafından kabul gören “Çiftlik Peynirlerinin Korunması ve Pazarlanması” adlı projenin açılış toplantıları yapıldı. Koordinatörlüğünü Ardahan Üniversitesinin üstlendiği, projenin ortakları arasında Kars Boğatepe Çevre ve Yaşam Derneği, Ardahan ve Kars İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüklerinin yanı sıra çiftlik peyniri ve yerel ürünlerin korunması amacıyla Avrupa Birliği ülkelerinde çalışmalar yapan sivil toplum örgütleri de yer alıyor.

Projenin Türkiye Koordinatörü Ardahan Üniversitesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr Sebahat Şeker, proje ile ilgili olarak yaptığı açıklamada: P&M projesinin ana hedefinin, küçük çiftliklerde üretilen, yerel bir mirası temsil eden ve yok olma tehlikesi ile karşı karşıya olan peynir çeşitlerinin korunması ve pazara kazandırılması olduğunu söyledi.

AMAÇ BÖLGEDEKİ BİR TAKIM DEZAVANTAJLARI AVANTAJA ÇEVİRMEK.

Ardahan Üniversitesi Proje Koordinatörü Doç. Dr. Ahmet Evren Erginal, “Avrupa birliği Erasmus Projeleri kapsamında mesleki eğitim stratejik ortaklıklar kapsamında desteklenen bir Avrupa Birliği projesini yürütüyoruz. Projemiz çiftlik peyniri üretimine ait. Geleneksel değerlerin korunması, aynı zamanda pazarlanması. Temel amacımız bölgemizde bir takım dezavantajları avantaja çevirmek. Örneğin çiftlik peyniri üretiminde bildiğimiz kadarıyla dededen, babadan oğla aktarılan bugüne kadar gelen ama hiçbir şekilde kayıt altına alınmamış. Dolayısıyla gelecekte kaybolmaya yüz tutacak bir takım değerleri korumayı amaçlıyoruz. Bu açıdan da Ardahan Üniversitesi olarak özellikle ve sivil toplum kuruluşlarının fazlasıyla desteklerini gördük. Kars ve Ardahan il tarım müdürlükleriyle yerelde ortaklarımızdır Boğatepe’yle birlikte. Yurt dışında da çok seçkin ortaklarımız var alanlarında uzman olan ortaklarımız var. Bunların birisi ispanya’dan bir diğeri de Makedonya’dan, İtalya’dan sivil toplum kuruluşunun desteklerini fazlasıyla alıyoruz. Asıl amacımız pazarlama konusunda mesela final aşamasında genellikle donanıma sahip olmayan yerel üreticilerimize bu konuda bilgi aktarımı yapmak. Aynı zamanda bu geleneksel üretim tekniklerini bir an önce kayıt altına almak. Bunun içinde ilhan Koçu yaklaşık 30 tane peynir türüne yakın peynir tespit etti. 7 tanesini de saha çalışmaları yaparak belirlediler. Şuanda Ardahan üniversitesinde açılış konuşmasıyla başladık. Ardından ülkeler ulus raporlarını Stayt Of The Naitinoal Rapors denilen ulus raporlarını sundular. Bugün de Kars şehir merkezine yakın sanayi bölgesinde iyi donanımlı olduğunu gördüğümüz mandıraları konuklarımızla beraber ziyaret ettik. Projemiz iki yıl sürecek şu anda 9. aydayız. Aslında gereken zamandan biraz sonra başladık tamamen Avrupa Birliğinin gerekli bütçe aktarımlarını geç yapması nedeniyle. Ama şu anda takvimimizi yakalamış durumdayız. Raporlarımızı tamamlıyoruz.” şeklinde konuştu.

KARS’TA 30 ÇEŞİT PEYNİR ÇIKTI

Boğatepe Çevre ve Yaşam Derneği Başkanı İlhan Koçulu, “Boğatepe Çevre ve Yaşam Derneği, İtalya’daki dünya yerel çalışmalarıyla ilgili çalışma yapan örgütün de Kars temsilciliğini yapmaktadır. Kars ve Ardahan tarım il müdürlükleri, Ardahan Üniversitesi ve Boğatepe Çevre ve Yaşam Derneği olarak destekte bulunduk. Bizim proje içerisindeki görevimiz; Kars ve Ardahan bölgesinde çiftlik peynirleri dediğimiz dededen, babadan, nineden gelen bu somut olmayan kültürlerimiz kayıt altına alma doğrultusunda ki çalışmaları bu ürünlerin belirlenmesindeki saha çalışmalarını biz sürdürdük. Saha çalışmalarında Karslılara sorsak kaç peynir var genelde şey diyorlar çoma, çürük, çeçil, kaşar, gravyer beş peynirde kalıyorlar. Ama ilginç olan Kars’ta 30 çeşit peynir çıktı. Biraz daha üzerine gitsem 31-32-33-34 de diyecek. Çalışmayı Kağızman2dan Posof’a kadar yaptık. Bu peynirlerin içerisinde 7 tane sanayiye ve ulusa kazandırabileceğimiz peynirimiz var. Bunları projenin devamında gelen sürede kazandırmak için elimizden geleni yapacağız. Kars ve Ardahan da mevcut kapasite var. Bunun sonucunda beklediğim şey şu küçük çiftliklerde üretilebilecek yerel peynirler mesela Posof’ta bir eritme peynir çeşidi çıktı. Buharda pişen onların şuşlama dedikleri çok ilginç bir peynir ortaya çıktı. Daha sonra hanatta, Kağızman’da öyle bir peynir çıktı. Yoğurttan yapılan bir peynir Sarıkamış’ta çıktı. Bu peynirleri küçük işletmelerde yapılabilir ama küçük işletmelerin hijyen koşullarının ve gıda kontrol koşullarının oluşturulması doğrultusunda bu bölgede neler yapabiliriz diye bir kılavuz çıkaracağız. Bunun sonucunda bunları pazara kazandırmak için ne yapabiliriz diye çalışıp gelirleri tabana yayacağız. Somut olmayan birçok gıdanın kullanılması için ne yapabiliriz buna bakacağız. Entegre tesislerin içerisine koymak pekte tercihimiz değil.” diye konuştu.

AVRUPA’DA UYGULANAN KURALLARA UYUYORUZ, BU KURALLARI TAKİP EDİYORUZ

Ülkelerin temsilcileri de şu açıklamalarda bulundular:

“İtalya’da ki yerel sağlık yönetimi sayesinde özellikle çiğ süt korunuyor ve çiğ sütle özellikle düşük derecede mümkün kılınıyor. Gördüğüm kadarıyla iyi bir peynir üretimi mevcuttur. Aynı zamanda kendi peynirlerinin üretimiyle ilgili deneyimlerimizi paylaşmak için bulunuyoruz. Kars ve Ardahan da ki bazı peynirlerde değişiklik yapmak için burada bulunuyoruz. Aslında çiğ sütle güvenli ve sağlıklı bir şekilde üretim yapmak mümkün. Uymanız gereken tek şey çiğ sütü elde ettiğiniz hayvanın sağlıklı olması. Zaten ispanya da ki çiğ sütten yapılan peynir üretiminde de biz genel olarak Avrupa’da uygulanan kurallara uyuyoruz, bu kuralları takip ediyoruz. Aslında oldukça fazla peynir çeşidini tattık burada ve oldukça da şaşırdık bu kadar fazla peynir çeşidi olmasına. Hepside oldukça güzeldi. Bu nedenle bizim yapmamız gereken asıl önemli şey bu küçük ölçekli olarak üretilen geleneksel peynirlerin üretimini devam ettirmek ve bu üretimi korumak. Biz bu projenin bir partneri olduğumuz için ve bu projeye dahil olduğumuz için oldukça mutluyuz. Bunun bir diğer nedeni de Türkiye ile peynir üretimi konusunda hemen hemen aynı seviyede olmamız. Bu nedenle fikir alış verişi yaparsak iki ülke içinde bir takım şeyler yapabiliriz. Aslında burada üretilen kaşar peynirine benzer bir kaşar peyniri de var bizim ülkemizde. Tatlarının hemen hemen aynı olduğunu söyleyebilirim ancak burada taze kaşarı tatma fırsatı da buldum onun da tadı oldukça iyi.”

3 ANA BAŞLIK

Yrd. Doç. Dr Sebahat Şeker ayrıca, Projenin faaliyetlerin Geleneksel Peynir Yapım Rehberi, Pazarlama ve Satış Rehberi ile Yerel Ürünlerde Gıda Standartları ve Mevzuat Araştırmaları olarak üç ana bileşen altında toplandığını açıkladı.

1-GELENEKSEL PEYNİR YAPIMI REHBERLERİ:

Bu bileşen altında amaç Türkiye (Kars ve Ardahan bölgeleri), İtalya ve Makedonya ülkelerinde geleneksel olarak yüz yıllardır üretilen ve bir kültürün parçası olmuş özel çiftlik peynir çeşitlerinin tespit edilerek bu peynir çeşitlerinin üretim metotlarının kayıt altına alınması ve sonrasında eğitim faaliyetleri ile geniş kitlelere anlatılmasıdır.

2.PAZARLAMA VE SATIŞ TEKNİKLERİ:

Bu bileşen altında yer alan faaliyetler, özellikle İtalya’da küçük çiftliklerde üretilen yerel peynirlerin piyasaya nasıl sürüldükleri, pazarlama ve tedarik zincirleri, promosyon ve satış stratejileri üzerine gelişen modellerin incelenmesini kapsar. İncelemeler sonrasında bölgemize uygun bir modelin hazırlanarak yerel peynirlerin marka değerlerinin arttırılması ve piyasaya entegre edilmesi için geliştirilecek olan stratejik modeller üzerine eğitimlerin verilmesi hedeflenmektedir.

3.YEREL ÜRÜNLERDE GIDA STANDARTLARI VE MEVZUAT ARAŞTIRMALARI:

Bu bileşenin amacı, yerelde uygulanan gıda standartlarını, Avrupa Birliği tarafından istenen standartlar ve diğer ülkelerdeki uygulamalarla karşılaştırılarak, ülkemizde üretilen yerel peynir çeşitleri için hazırlanan mevzuatlar içerisinde yer alan ancak Avrupa Birliği tarafından şart koşulmayan ve küçük üreticiyi zora sokan maddeleri tespit etmektir. Küçük üretici ve tüketicinin lehine tespit edilen mevzuat farklılıkları için hazırlanacak olan eğitim programları bu konular üzerinde çalışan uzmanlar, karar vericiler, üreticiler ve diğer paydaşlara aktarılacaktır.

Eğitim faaliyetleri için ayrılan toplam bütçenin 230 bin Euro olduğunu ve projenin kapanışının Ağustos 2016 tarihi dolduğunu da belirten Şeker, projenin Kars ayağında, Kars’ta faaliyet gösteren peynir üreticilerine ait tesislerin ziyaret edilmesinin ardından Kars Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürü Dr. Hüseyin Düzgün’ünü de ziyaret ettiklerini de bildirdi.

PROJEDE YER ALAN KURUMLAR

Şeker, koordinatörlüğünü Ardahan Üniversitesi’nin üstlendiği projede yer alan kurumları ve katılıcıları ise şu şekilde sıraladı:

“Türkiye: Ardahan Üniversitesi (Koordinatör), Kars İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü, Ardahan İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü, Türkiye Boğatepe Çevre ve Yaşam Derneği. Makedonya: Slow Food Bitola. İtalya: Slow Food Italy. İspanya: Farmhouse Cheese and Dairy Producers European Network (FACE)

HEYETTE ŞU İSİMLER YER ALDI:

Doç. Dr. Evren Erginal, Türkiye Öğretim Görevlisi (Ardahan Üniversitesi), Yrd. Doç. Dr. Sebahat Şeker, Türkiye Öğretim Görevlisi (Ardahan Üniversitesi). Boğatepe Çevre ve Yaşam Derneği Başkanı İlhan Koçulu, Remedios Carrasco Sánchez, İspanya Ulusal Direktör Quered ve FACE Network María Jesús Jiménez İspanya Genel Sekreter Quered ve FACE Network Angel Nepomuceno İspanya Müfettiş Ulusal Hijyen Denetimi Mabel Redaellı. İtalya Proje Müdürü Slow Food Francesca Baldereschı, İtalya Ülke Koordinatörü Slow Food, Natasa Mateva. Makedonya Program Asistanı Slow Food Elena Karovska Makedonya Proje Müdürü Slow Food, Nikola Georgıev Makedonya Peynir Üreticisi, Skender Ame Makedonya Temsilci Presidium Mavrovo-Reka Cheese Mr Blazo Janevski, Makedonya Dekan Skopje, Veterinerlik Enstitüsü…

Heyet, Kars’ta gerçekleştirdiği bir dizi ziyaret ve incelemelerin ardından Çıldır’a, ardından da Ardahan’a geçti.