Azerbaycan’ın Karabağ bölgesinde yer alan Ağdam şehri, 1992’deki Birinci Karabağ Savaşı sırasında yaşadığı büyük yıkımın ardından, Azerbaycan’ın zaferiyle özgürlüğüne kavuştu.

Bu zaferin ardından, Ermeniler tarafından işgal edilen şehirdeki en önemli simgelerden biri olan Cuma Camisi, büyük bir tahribata uğramış ve yıllarca ahır olarak kullanılmıştı. Ancak, Azerbaycan’ın Haydar Aliyev Fonu tarafından yapılan kapsamlı restorasyon çalışmalarıyla, cami eski ihtişamına kavuşturuldu ve tekrar ibadete açıldı.

Ağdam Camisi'nin Tarihi ve İşgal Süreci

Ağdam Cuma Camisi, 1868 yılında Kerbelayi Sediyar tarafından inşa edilmiştir ve mimarisiyle bölgedeki en önemli yapılar arasında yer almaktadır. 1993 yılına kadar camide huzur içinde ibadet eden Azerbaycanlılar, işgalin ardından büyük bir felakete tanık oldular. Ermeniler, camiyi ahır olarak kullanarak büyük bir saygısızlık yapmış ve minarelerini gözetleme kulesi olarak değerlendirmişti. Özellikle camideki kutsal alanların ve dini figürlerin yok edilmesi, toplumsal hafızada derin izler bırakmıştır.

Cami, Azerbaycan ordusunun 2020 yılında gerçekleştirdiği 44 günlük Vatan Muharebesi zaferinin ardından özgürlüğüne kavuşmuş ve bu süreçte caminin restorasyonu hızla başlatılmıştır. Haydar Aliyev Fonu, bu kutsal yapıyı restore ederek, hem mimari güzelliğini hem de tarihsel anlamını yeniden gün yüzüne çıkarmıştır.

Kerimov Eldar Hidayetoğlu’nun Anlatımıyla Camiyi Tanıyalım

Ağdamlı vatandaş Kerimov Eldar Hidayetoğlu, caminin tarihini ve yaşanan olayları şu şekilde anlatıyor: “Gördüğünüz Ağdam Camisi çok meşhurdur. 1868 yılında Kerbelayi Sediyar tarafından inşa edilmiştir. 1993 yılına kadar burada huzur içinde yaşayan insanlar ibadet ederdi. Ancak, işgal döneminde Ermeniler bu camiyi ahır yaparak içinde hayvanlarını beslemiş ve camiyi harap etmişlerdir. İşgalin ardından, Azerbaycan ordusunun zaferiyle camimiz, Haydar Aliyev Fonu tarafından restore edilmiştir. Burada gördüğünüz yazı, Meryem Suresi’nin birinci ayetidir ve bu ayet yalnızca Ağdam Camisi’nde yer alır. Peygamberimiz (s.a.v.) Mekke’yi fethedip Medine’ye döndüğünde bu ayet okunmuştu. Biz de bu ayetin anlamına uygun şekilde şehitlerimizin ve Cumhurbaşkanımızın gayretiyle Ağdam’a geri döndük. Bu da Allah’ın bize bir lütfudur.”

Ağdam Cuma Camisi'nin Restorasyonu

Restore edilen Cuma Camisi, hem mimari hem de dini açıdan büyük öneme sahiptir. Cami, 1990’ların başında yaşanan işgal döneminde ciddi tahribata uğramış olsa da, restorasyon çalışmalarının ardından eski görkemli haline getirilmiştir. Ermeniler tarafından ahır olarak kullanılan cami, restore edilerek halkın ibadetine sunulmuş ve bölgedeki dini özgürlüğün simgesi haline gelmiştir.

Cami, ayrıca mimarisinde barındırdığı zarif detaylarla da dikkat çekmektedir. Meryem Suresi’nin birinci ayetinin caminin iç mekanında yer alması, camiye ayrı bir anlam katmaktadır. Bu ayet, sadece Ağdam Cuma Camisi’nde bulunmakta olup, bu durumu bir manevi işaret olarak gören halk, bu kutsal mekâna geri dönüşü büyük bir zafer olarak kabul etmektedir.

Sonuç: Ağdam’ın Yeniden Doğuşu

Ağdam Cuma Camisi, hem Azerbaycan halkı için manevi hem de tarihi bir simge olmanın ötesinde, özgürlüğün, direncin ve zaferin sembolüdür. 1992 yılında başlayan işgalin ardından yaşanan acıların izleri, 2020 yılında Azerbaycan’ın kazandığı zaferle silinmiş, kutsal mekânlar yeniden halkın hizmetine sunulmuştur. Ağdam’daki bu restorasyon çalışmaları, sadece fiziksel bir yapı yenilemesinden ibaret olmayıp, aynı zamanda bir milletin kültürel ve dini mirasının yeniden hayata geçirilmesidir.

Bu cami, sadece Azerbaycan için değil, tüm Karabağ bölgesi ve çevresindeki halklar için bir yeniden doğuşun, bir halkın iradesinin ve kültürel direncinin simgesi olmaya devam edecektir.