Devamsızlık, yükseköğretimde ders ve uygulamalara katılımın asgari seviyenin altına düşmesi anlamına gelir. Ders içeriğinin büyük kısmı sınıf içi etkinliklere, laboratuvar uygulamalarına ve proje sunumlarına dayandığı için, devamsızlık sınırları hem başarıyı hem de sınava girme hakkını doğrudan etkiler. Öğrenciler için ‘hangi derste kaç saat yoklama hakkım var’ sorusunun netleşmesi, dönem planını doğru kurmak açısından hayati önem taşır.

Temel Tanım: Devamsızlık oranı nasıl hesaplanır?

Genel uygulamada, teorik derslerde devam zorunluluğu ders saatinin belli bir yüzdesi üzerinden belirlenir. Uygulamalı dersler ve laboratuvarlarda ise katılım şartı daha yüksektir; çoğu bölümde mazeretsiz devamsızlık belirli bir eşiği geçtiğinde ‘dersten başarısız sayılma’ sonucu doğar. Üniversitenizin yönetmelik ve yönergeleri, fakülte/bölüm kararları ve ders bilgi paketleri birlikte değerlendirilmelidir.

Ayrıntılı tablo ve örnekler için Öğrenci devamsızlık süreleri rehberine göz atabilirsiniz.

Teorik – Uygulamalı Ders Ayrımı ve Sınav Hakkı

Teorik derslerde devamsızlık çoğunlukla %70–80 katılım şartı ile ölçülür. Örneğin 14 haftalık bir derste %70 devam zorunluluğu varsa, en çok 4 hafta devamsızlık hakkınız olabilir. Uygulamalı ders, stüdyo, atölye ve kliniklerde ise katılım koşulu genellikle daha yüksektir ve telafi imkanı sınırlıdır. Bu derslerde devamsızlık, dönem içi performansın büyük bölümünü oluşturduğundan, sınav hakkı doğrudan etkilenir.

Sağlık Raporu ve Mazeret İzinleri

Mazeretler, devamsızlık hesabında belirleyici olabilir. Sağlık raporlarının geçerliliği, raporun türüne, süresine ve teslim şekline bağlıdır. Raporun zamanında bildirilmesi, e-rapor sistem kayıtlarının doğrulanması ve bölüm sekreterliğine evrak teslimi kritik adımlardır. Resmî spor müsabakaları, ulusal/uluslararası yarışmalar, değişim programları ve akademik temsil gibi durumlarda mazeret izni tanınabilir. Ancak her mazeret devamsızlıktan muafiyet sağlamaz; yönetmelikte belirtilmiş usullere uygun hareket etmek gerekir.

Yoklama Yöntemleri ve Kanıt Yönetimi

Yoklama kâğıdı, QR kod, biyometrik doğrulama veya LMS (öğrenme yönetim sistemi) üzerinden elektronik yoklama gibi yöntemler kullanılabilir. Uygulamada en büyük sorun, kayda geçmeyen katılımlardır. Her dersten sonra yoklama durumunuzu kontrol etmek, hata varsa aynı gün öğretim elemanına bildirmek, itiraz süreçlerinde elinizi güçlendirir. Staj ve saha derslerinde imzalı günlükler, danışman onayları ve etkinlik raporları delil niteliği taşır.

Devamsızlık Sınırını Aşarsam Ne Olur?

Sınırı aşmanız halinde çoğu kurumda ‘FF/Devamsız’ notu işlenir ve final sınavına girme hakkı doğmaz. Bazı programlarda devamsızlıktan kalınan dersler için ek uzatma veya telafi imkanı tanınmaz. Bu nedenle ders ekleme–bırakma dönemlerinde haftalık planı gerçekçi kurmak, uzaktan/yerinde derslerin saat çakışmalarını önceden kontrol etmek önemlidir.

İtiraz, Mazeret Sınavı ve Hak Arama Yolları

Devamsızlık kaydında hata olduğunu düşünüyorsanız önce dersi yürüten öğretim elemanına, ardından bölüm/fakülte yönetimine yazılı başvuruda bulunun. Süreleri kaçırmamak için tebliğ tarihini belgeleyin ve başvurunuzu EBYS üzerinden takip edin. İtiraz reddedilirse idari yargı yolu gündeme gelebilir. Somut delillerle (yoklama listeleri, sistem ekran görüntüleri, sınav katılım kayıtları) desteklenen başvurular daha hızlı sonuç verir. Özel durumlarda bir yükseköğretim avukatı ile çalışmak, süre ve delil yönetiminde ciddi avantaj sağlar.

Sık Yapılan Hatalar ve Pratik İpuçları

• Ders başlangıcında devamsızlık politikasını ders bilgi paketinden ve ilk dersteki yönergelerden not alın.
• Yoklama sistemine anlık erişiminiz yoksa, dersten sonra katılım durumunu öğretim elemanı ile teyit edin.
• Sağlık raporlarını zamanında ve usulüne uygun teslim edin; e-rapor kayıt numarasını saklayın.
• Ders–staj–laboratuvar çakışmalarını add/drop haftasında çözümlerin; aksi halde devamsızlık ileride telafi edilemeyebilir.
• LMS’deki etkinlik/katılım puanları ile yoklama kayıtlarını dönem boyunca periyodik kontrol edin.

Sonuç olarak; devamsızlık sınırları, derslerin niteliğine ve üniversite yönergelerine göre değişse de ortak amaç, düzenli katılımı teşvik ederek öğrenme çıktılarını güvence altına almaktır. Planlı hareket ederek, belgeleri düzenli tutarak ve hatalı kayıtlara zamanında itiraz ederek dönem sonunda sürpriz yaşamazsınız. Daha fazla ayrıntı ve örnek tablo için Öğrenci devamsızlık süreleri sayfasını ziyaret edin.

 Ek not: Devamsızlık oranı hesaplanırken ‘haftalık ders saati x dönem haftası’ formülü üzerinden toplam ders saati bulunur ve yönetmelikteki yüzde şartı uygulanır. Örneğin haftada 3 saatten 14 hafta süren bir derste toplam 42 saat vardır; %70 devam şartında en çok 12,6 saat—pratikte 13 saat—devamsızlık hakkı söz konusu olur. Laboratuvar ve kliniklerde ise çoğu üniversite ‘kritik oturum’ yaklaşımı benimser; belirli haftalar telafi edilemediğinden tek bir oturumun kaçırılması bile başarısızlık nedeni olabilir.

Uzaktan Eğitim, Hibrit Modeller ve Yoklama

Pandemi sonrası dönemde birçok program hibrit modele geçti. Çevrim içi oturumlar için katılım, genellikle LMS üzerinde tutulan log kayıtlarına, kamera–mikrofon etkinliği ve sınav/ödev teslimlerine göre izlenir. Bu nedenle ‘bağlantı vardı ama yoklama düşmedi’ itirazlarında ekran görüntüsü, oturum süresi ve sistem bildirimlerini kanıt olarak saklamak gerekir. Senkron derslerde dakik doğrulama yapılabildiği için geç katılımlar da devamsızlığa yazılabilir; program yönergeleri bu noktada belirleyicidir.

Staj, Klinik ve Saha Dersleri İçin Özel Notlar

Staj ve kliniklerde devamsızlık, yalnızca sayısal yüzdelerle değil, ‘kritik uygulama’ mantığı üzerinden de değerlendirilir. Hastayla yüz yüze süreçler, laboratuvar güvenliği eğitimleri ve saha risk değerlendirme oturumları çoğu zaman telafi kabul etmez. Bu yüzden danışmanınızla haftalık planı yazılı hale getirmek ve mazeret durumunda neyin telafi edilebileceğini önceden belirlemek önemlidir.

Sık Sorulan Sorular (SSS)

• Aynı gün iki derse geç kalırsam ikisi de devamsız mı sayılır? Çoğu kurumda evet; yoklama her ders için ayrı tutulur. • Sağlık raporum çevrim içi olarak iletildi; çıktısını vermem gerekir mi? Yönergeye göre değişir; e-rapor numarası ve sisteme yüklenen PDF kanıt sayılır, ancak talep edilirse fiziki kopya sunulmalıdır. • Mazeretim kabul edilirse devamsızlık hanesi silinir mi? Bazı programlar muafiyet verir, bazıları telafi oturumu ister; ilgili kurul kararları esastır.

Aradığınız sorunun kısa cevabı şudur: Üniversitenizin yönetmeliği ve ders bilgi paketleri belirleyicidir; ancak ‘Öğrenci devamsızlık süreleri’ prensip olarak teorik derslerde asgari katılım, uygulamalı derslerde ise fiilî katılım ve performans üzerinden ölçülür. Bu nedenle kayıt haftasında ders planlarını, sınav takvimini ve yoklama yöntemini netleştirmek en doğru yaklaşımdır.

Hak kaybı yaşamamak için dönem boyunca düzenli kendi kaydınızı tutun: hangi derse hangi tarihte katıldınız, ne kadar süre kaldınız, mazeret belgesi sundunuz mu? Dönem sonunda not girişleri yapılmadan önce bölüm sekreterliğiyle kayıtlarınızı karşılaştırmak, olası tutarsızlıkları hızla gidermenizi sağlar.