Bayramdan düğüne, doğumdan cenazeye kadar hayatın her anında, bir anlamı taşıyarak sofralarda yer bulur. Her bir tatlı, ait olduğu bölgenin iklimine, halkının alışkanlıklarına, geleneklerine göre şekillenir.
 Bu yazıda, Anadolu'nun en çok sevilen ve kuşaktan kuşağa aktarılan 12 geleneksel Türk tatlıları, hikâyeleriyle birlikte tanıyacak ve tatlıya dair çok daha fazlasını öğreneceksiniz.

Baklava

Baklava, yalnızca bir tatlı değil, aynı zamanda bir mutfak sanatı ürünüdür. İncecik açılan 40 kata varan yufkalar, zanaatle açılır; ceviz veya Antep fıstığı gibi iç harçlarla kat kat dizilir ve son olarak bol tereyağı ve şerbetle buluşur. Gaziantep mutfağının baş tacıdır ve UNESCO tarafından da tescillenmiş bir kültürel mirastır.
 Bayramlarda mutlaka baklava yapılır. Misafire ikram edilir, kahveyle birlikte sunulur, kutlamaların en saygıdeğer tatlısıdır. Geniş tepsilerde yapılır çünkü “paylaşmak” onun özüdür.

Künefe

Künefe, sıcak tüketilen ender tatlılardan biridir ve peynirle tatlının nasıl muhteşem bir ikili olduğunu kanıtlar. Hatay, Urfa, Mersin gibi şehirlerde tel kadayıfın arasına tuzsuz peynir konur, üzerine eritilmiş sade yağ gezdirilir ve tavada iki tarafı da nar gibi kızartılır.
 Şerbetle buluştuktan sonra üzerine dökülen kaymak veya dondurma, onu daha da zenginleştirir. Lokantalarda ana yemek sonrası sıcak olarak servis edilir. Özellikle akşam yemeklerinden sonra yavaş yavaş yemenin keyfi bambaşkadır.

Aşure

Aşure, paylaşmanın, hoşgörünün ve birlikte yaşamanın sembolü hâline gelmiş bir tatlıdır. Aynı tencerede nohut, fasulye, buğday, kuru üzüm, kayısı, incir gibi onlarca farklı malzeme buluşur ve inanılmaz dengeli bir lezzet ortaya çıkar.
 Her evin aşuresi farklıdır; tıpkı her hayatın, her inancın ve her geleneğin farklı olduğu gibi… Özellikle Muharrem ayında kazan kazan pişirilir, komşulara dağıtılır. Bir ritüeldir; tatlı olmanın çok ötesinde bir kültürel mirastır.

Güllaç

Ramazan ayıyla özdeşleşmiş en hafif tatlılardan biridir. Osmanlı saray mutfağından günümüze ulaşan bu zarif tatlı, nişastadan yapılan ince yaprakların süt ve gül suyu ile yumuşatılmasıyla hazırlanır.
 Aralarına ceviz serpilir, üzerine nar taneleriyle süsleme yapılır. Ferahlatıcı özelliğiyle iftar sonrası mideyi yormayan bir lezzettir. Güllaç, aynı zamanda geçmişle bağ kurmanın da tatlı bir yoludur.

Şekerpare

Şekerpare, en çok yapılan ev tatlılarından biridir. Un, irmik, yumurta ve tereyağı ile yapılan hamur küçük toplar hâline getirilir ve fırınlandıktan sonra şerbetle buluşturulur. Üzerine konan bir badem veya fındık sade ama şık bir detaydır.
 Bayramda, misafirlikte ya da sadece canın tatlı çektiğinde hemen hazırlanabilir. Hem pratik hem nostaljik bir lezzettir.

Revani

Revani, Osmanlı döneminden kalan bir mirastır. İrmikli kekin limon aromalı şerbetle buluştuğu bu tatlı, özellikle Ege ve İç Anadolu’da çok yaygındır. Hafif süngerimsi dokusu, sade ama hoş bir tat sunar.
 Genellikle yuvarlak veya kare dilimler hâlinde kesilir, üzerine Hindistan cevizi serpilir. Dondurma ile servis edildiğinde modern bir dokunuş kazanır.

Sütlaç

Evde en çok yapılan sütlü tatlıdır. Süt, pirinç ve şekerin birlikteliğiyle sade ama huzur verici bir tat sunar. Fırın sütlaç versiyonunda üzeri hafif yanık olur, bu da ona hafif bir karamel lezzeti katar.
 Soğuk servis edilir, üzerine tarçın serpilmesi adeta bir gelenektir. Özellikle yaz aylarında ferahlatıcı bir seçenek olarak ön plana çıkar.

Kazandibi

Kazandibi, Osmanlı’dan gelen bir başka zarif tatlıdır. Tavukgöğsü tatlısının dibi yakılarak elde edilir. Hafif yanık karamel kokusu ile sade sütlü kremanın birleşimi ilginç ama son derece uyumlu bir lezzet yaratır.
 Dışı yanık, içi yumuşaktır; zıtlıklar arasında bir denge sunar. Çatal değdiği an bıçak gibi kesilmesiyle tanınır. Şık sofralarda tercih edilir.

Lokma

İzmir başta olmak üzere Ege bölgesinde hayır tatlısı olarak bilinir. Mayalı hamur küçük toplar hâlinde kızartılır, hemen ardından şerbetle buluşturulur. Dışı çıtır, içi yumuşak bir doku sunar.
 Sadece lezzetiyle değil, dağıtılmasıyla da özeldir. Bir ölünün ardından, bir sınav öncesi, bir dileğin kabulü için sokaklarda ücretsiz lokma dağıtmak, Anadolu insanının paylaşma kültürünün canlı bir göstergesidir.

Helva

Helva, her türüyle derin anlamlar taşıyan bir tatlıdır. Un helvası, irmik helvası, tahin helvası gibi çeşitleri vardır. Cenazelerde, doğumda, asker uğurlamasında ya da bir başarı kutlamasında yer alır.
 Un helvası kederi, irmik helvası kutlamayı, tahin helvası ise sade sofraların zenginliğini temsil eder. Kavrulurken yayılan o tereyağlı koku bile duygusal bir bağ kurmamıza yeter.

Ayva Tatlısı

Ayva tatlısı, meyvenin en zarif sunumlarından biridir. Fırınlanarak pişirilen ayvalar, doğal rengini çekirdeklerinden alır. İçine ceviz ya da kaymak doldurulur, üzerine nar veya fıstık serpilir.
 Kış aylarında sıcak servis edilebilir, hafifliğiyle öne çıkar. Misafir sofralarında şıklığı ve renkleriyle fark yaratır.

Zerde

Zerde, safranla renklendirilmiş geleneksel bir pirinç tatlısıdır. Rengini doğal yollarla alması, onu diğer tatlılardan ayırır. Gül suyu, kuş üzümü, fıstık gibi malzemelerle süslenir.
 Özellikle düğünlerde, doğumlarda ve bayramlarda ikram edilir. Ferahlatıcı aromasıyla hem mideyi rahatlatır hem göze hitap eder.

Tatlıda Sadece Tat Aramayın

Geleneksel Türk tatlıları, kültürel belleğimizin şekerle yoğrulmuş hâlidir. Her birinde geçmişten gelen bir hikâye, paylaşılan bir an, özel bir anlam saklıdır. Bazısı yoksullukla, bazısı bollukla yapılmıştır. Kimi kayıpla, kimi mutlulukla sunulmuştur.

Tatlı deyince sadece bir damak tadı değil; aynı zamanda bir miras, bir gelenek, bir ortak hatıra da gelir akla. Geleneksel tatlılarımızı bilmek, yaşatmak ve geleceğe aktarmak ise bu mirasa sahip çıkmanın en güzel yoludur.