2007 yılında temeli atılan ve 30 Ekim 2017 tarihinde Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Gürcistan Başbakanı Giorgi Kvirikaşvili'nin katılımıyla hizmete açılan Bakü-Tiflis-Kars demiryolu, Azerbaycan, Gürcistan ve Türkiye'yi birbirine bağlayan bölgesel bir "Demir İpek Yolu" olarak adlandırılmaktadır.

Demiryolu hattı, Ermenistan'ı bypass ederek Azerbaycan'ın başkenti Bakü şehrinden Gürcistan'ın başkenti Tiflis ve Ahılkelek şehirlerinden geçerek Kars’a kadar uzanmaktadır. Demiryolunun tamamı 838,6 km.dir ve 450 milyon dolara mal olmuştur. Demiryolunun 503 km'si Azerbaycan'dan, 259 km'si Gürcistan'dan, 76 km'si ise Türkiye'den geçmektedir. İlk etapta hattan yıllık 1 milyon yolcu ve 6,5 milyon ton yük taşınması hedeflenmektedir. 2034 yılında söz konusu hat üzerinde 3 Milyon yolcu ve 17 Milyon yük taşınması planlanmaktadır.

Ermenistan ile Azerbaycan arasında gerçekleşen savaş sonrasında Türkiye, Ermenistan ile olan sınır kapılarını kapatması sonucunda bu ülke ile ve dolayısıyla Orta Asya, Rusya, Ukrayna, Gürcistan ve Çin ile demiryolu aracılığıyla ulaşamaz hale gelmiştir. Devam eden sorunlar sonucunda iki ülke arasında diplomatik ilişkilerin bulunmayışı ve Türkiye'nin Orta Asya devletlerine ulaşma isteği, eski yola alternatif olarak Bakü-Tiflis-Kars demiryolu projesinin doğmasına yol açmıştır.

İstanbul Boğazı'ndaki Marmaray Projesi'nin de tamamlanmasına paralel olarak, Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu Projesi hayata geçirildiğinde Avrupa'dan Çin'e demiryoluyla kesintisiz yük taşınması mümkün hale gelecek. Böylece Avrupa ile Orta Asya arasındaki yük taşımalarının tamamının demiryoluna kaydırılması planlanmaktadır. Hattın gerçekleştirilmesi ile bu bölgeye gerek istihdam, gerekse ticari açıdan büyük bir canlılık getireceği rakamlardan net olarak anlaşılmaktadır.

Bakü-Tiflis-Ceyhan ve Bakü-Tiflis-Erzurum Projelerinden sonra her üç ülkenin gerçekleştirdiği üçüncü büyük proje olan bu proje, yukarıda da belirttiğim üzere, üç ülkenin tarihten gelen dostluklarını daha da pekiştirecek, bölge halkına barış ve refah getirecektir. BTK Projesinin hayata geçirilmesi ve inşası devam eden Boğaz Tüp Geçişinin (Marmaray Projesi) tamamlanması ile ayrıca bu projeleri destekleyen diğer demiryolu projelerinin inşasıyla; Asya’dan Avrupa’ya, Avrupa’dan Asya’ya çok büyük hacimde taşınabilecek yüklerin önemli bir bölümü Türkiye’de kalacak, böylece Türkiye, uzun vadede milyarlarca dolar taşıma geliri elde edebilecektir. Bu hat Pekin Londra arasında yük taşımacılığı yapabilecek duruma gelmiştir ve 30 Ekim 2017 tarihinde açılmıştır.

BTK demiryolu projesi, Avrupa ve Çin arasında “Demir İpek Yolu” olarak da nitelendirilmektedir. BTK Demiryolu Projesi’nin temel amacı, Türkiye ile Gürcistan arasında doğrudan demiryolu bağlantısını kurmak ve mevcut demiryolu hattıyla Gürcistan üzerinden Türkiye ile Azerbaycan, Orta Asya, Çin ve Moğolistan arasında demiryolu bağlantısı oluşturmaktır. Böylece TRACECA (Avrupa-Kafkasya-Asya Taşımacılık Koridoru)’ nın Türkiye-Kafkaslar bağlantısı sağlanmış olacaktır. Kars-Tiflis-Bakü demiryolu projesi ile Avrupa’nın bölgeye ulaşımı Türkiye üzerinden olacak ve Türk Cumhuriyetlerine kadar kesintisiz olarak yapılabilecektir. TRACECA (Avrupa – Kafkasya - Asya Taşımacılık Koridoru) demiryolu ağları bağlamında Hazar Denizi kıyısında Bakü’de sonlanacak, hat çerçevesinde yük taşımacılığı için oluşturulacak lojistik merkezin karşısında Türkmenistan demiryolu bağlantısı oluşturulacaktır. İki lojistik merkez arasında yükler taşınacak ve bu hat nihayetinde Çin’de Pekin’e bağlanacaktır.

BTK hattının tamamlanmasıyla tüm bağlantılar düşünüldüğünde hattın Bakü’den sonra, Türkmenistan üzerinden diğer Türk Cumhuriyetlerine ve Çin’e ulaşması ve Ankara-İstanbul bağlantısı ile yeni hizmete giren Marmaray bağlantısı Türkiye içinde kesintisiz ulaşımı sağlamakta, geri bağlantıları bağlamında Bulgaristan, Sırbistan, Macaristan, Avusturya, Almanya, İsviçre, Fransa ve Manş tüneliyle İngiltere’ye bağlamaktadır.

Dolayısıyla bu hat, esasında Londra-Pekin demiryolu hattının önemli bir bileşenidir. BTK hattının tamamlanması ile Londra’dan Pekin’e uzanacak ipek demiryolu ile Çin’de gerçekleştirilen üretimin tüketim merkezi olan Avrupa’ya taşınması düşüncesi bulunmaktadır. Bu durumun dolaylı etkisi olarak Kars’ın içinde bulunduğu TRA2 bölgesi de, görece azgelişmiş bir bölge iken Türkiye’nin Orta Asya ve Kafkasya’ya açılan ticaret ve lojistik köprüsü olabilecektir. Bölgede dış ticaret ve dış ticaretle bağlantılı ticaret hizmetlerinin artması ile birlikte bu az gelişmiş bölgede tarıma dayalı ekonomik yapı açısından önemli bir alternatif geçim alanı ortaya çıkabilecektir. Öte yandan hazırlık çalışmaları devam eden Kars-Iğdır-Nahçivan demiryolu projesi kapsamında ileri bağlantı noktaları İran’da Tebriz-Tahran-Zehedan biçiminde devam edecek, ardından Pakistan’da İslamabad’a kadar ulaşacaktır. Bu hattın yapılması durumunda mevcut Sivas-Van-Tebriz hattına bir alternatif oluşturulabilecek, görece uzun olmakla birlikte İstanbul-Sivas-Erzurum-Kars bağlantısı üzerinden İslamabad’a ulaşılabilecektir.

Gördüğünüz gibi, yukarıda anlattığım proje, bölgesel ve küresel anlamda çok önemli özellikler taşımaktadır. Günümüzde ulaşım ve iletişimin hızlanması, bilgiye hızlı bir şekilde ulaşabilme yeteneğinin gelişmesi, sadece ekonomik anlamda katkı sağlama yanında özellikle sosyo-kültürel anlamda ilişkilerin güçlenmesi sonucunu doğuracaktır. Bu bağlamda, özellikle Kafkas coğrafyasında yaşayan kardeşlerimiz ile olan iletişimin güçlenmesi, ikili ilişkilerin daha da yakından olacak şekilde gelişmesine katkı saplayacağı muhakkaktır.

Bir Kafkas kadını ve aynı zamanda; dünya genelinde yaşayan Kafkasya kökenli kadınlara destek olmak ve ortak projeler yürütmek maksadıyla faaliyetler yürüttüğümüz Kafkasın Kadınları Derneğinin başkanı olarak; bu gibi projelerden çok memnun olduğumu ve desteklediğimi söylemeliyim. Bu bağlamda; fiili olarak Kafkasya bölgesinde yaşamını sürdüren kadınlar arasında iletişim köprüsü yanında ulaşım irtibatlarını geliştirmek ve hızlandırmak ve bu yolla oluşacak sivil inisiyatifin gücü ile katılımcı olan kadınların ve bileşimi oldukları toplumların yaşam kalitelerini geliştirmek, ayrıca kadınların ekonomik ve sosyal gelişimlerine katkı sağlamak, Kafkasya kadınlarına çeşitli alanlarda üretken olmaları, ekonomik özgürlüklerini sağlamaları ve meslek edinmelerini sağlamaları konularında desteği verebilmemiz, bu gibi projelerle artık daha kolay olacak.

Sonuç olarak; Bakü-Tiflis-Kars demiryolu önümüzdeki dönemde bu harika coğrafyada yaşayan tüm Kafkas kadınlarının geçmişten gelen ve çok güçlü olan bağlarını, daha da güçlendirecek ve yeni yüzyılın içerisinde önemli bir yer bulmalarına katkı sağlama anlamında bir katma değeri olacaktır. Bu nedenle Bakü-Tiflis-Kars demiryolunun bu coğrafyada yaşayan tüm insanlar yanında Kafkas Kadınlarına da sağlayacağı faydalar anlamında hayırlı olmasını diliyorum.

Emel YENİGÜN

Kafkasın Kadınları Derneği Genel Başkanı