2008 yılında Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Gürcistan Devlet Başkanı Mikail Saakaşvili tarafından temeli atılan Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu (BTK) projesi TRT HABER kanalında “Gündem” programında ele alındı.

Demir İpek Yolu olarak bilinen BTK’da gelinen noktayı, projenin Türkiye için önemini, demiryolu ile taşınması hedeflenen yük ve yolcu miktarını, bunun hem ülkeye hem de Kars’a dönük faydasını, ayrıca demiryoluyla birlikte hayata geçirilecek lojistik merkezi ve önemini AK Parti Kars Milletvekili Ahmet Arslan canlı yayında anlattı.

Murat Kaban’ın sunduğu “Gündem” Programı dün saat: 12.35’te TRT HABER’de canlı olarak yayınlandı.

MURAT KABAN: Bakü- Tiflis-Kars demir yolunu bugün aktarmaya çalışacağız. 2008 yılında temelleri atılmıştı. Bu gün hangi aşamaya gelindi ve bu projenin Türkiye için önemi nedir? Bunları konuşacağız. Siz bürokrasideyken böyle projeler hakkında çalıştınız. Şimdi böyle bir manzara var karşımızda. Milletvekili olarak geziyorsunuz. Öncelikle duygularınızı alabilir miyiz?

AK PARTİ KARS MİLLETVEKİLİ AHMET ARSLAN: Tabi milletvekili olarak düşündüğünüz zaman, ilimizin problemlerini, projelerini, beklentilerini karşılamak adına beklentileriniz var. Ama benim belki bir şansım e avantajım, geçmişte Türkiye’nin birçok yerinde olduğu gibi kendi ilimizde ki büyük projelerin içinde de, mutfağın ta başından beri yani etüdünden başlayarak uygulama projesi ve işin hayata geçirilmesi anlamında da işin içinde olmak Bakû- Tiflis -Kars projesini ne zaman gezsem, ne zaman incelemelerde bulunsak gerçekten o anlamda büyük heyecan duyuyorum.

MURAT KABAN: peki nedir Bakû- Tiflis -Kars projesi? Bu projenin hayata geçirilmesi neden ihtiyaç doğurdu?

AHMET ARSLAN: Birincisi özellikle Türkiye’nin Londra’dan, Pekin’e kadar kesintisiz bir şekilde ana hat üzerinde olması, güzergâh üzerinde olması, adeta tarihi demir ipek yolunu canlandırması adına bizim ana hatlarımızın kesintisiz gelemsi gerekiyordu. Malumunuz İstanbul’da bir Marmaray Projesi devam ediyor. Avrupa’dan Asya’ya denizin altında demir yoluyla iki kıtayı birbirine birleştiriyor. Bu Türkiye için çok önemli bir projedir. Ancak onun bir eksik halkası vardı. Londra’dan kalkan bir tren adeta gelip Kars’ta kalıyordu. Bunun Orta Asya’ya, bunun Azerbaycan’a özellikle, bunun Kazakistan’a kadar gidebilmesi lazımdı. Hal böyle olunca da özellikle Türkiye’nin son yıllarda demir yolunu tekrar devlet politikası haline getirmek, demir yolu ağını özellikle genişletmek, politikasına paralel olarak Türkiye’nin doğusunda da demir yolunun kesintisiz hale gelmesi gerekiyor. İşte Bakü-Tiflis- Kars bu anlamda demir yolu hattını, ağını demir ipek yolunu kesintisiz hale getirecek olan bir proje olması hasebiyle çok çok önemliydi. Çok önemseniyordu. İşte onun görüşmeleri, etütleri Azerbaycan ile birlikte Gürcistan’ı da bu işin içine alarak üç ülkenin görüşmesi ile bu ihtiyaçlar hat safhada masaya yatırıldı. Ve nihayetinde 2007’de Sayın Başbakanın da katıldığı bir protokol imzalandı Gürcistan’da. Mutabakat zaptı diye ifade ediliyordu. 7 Şubat 2008. dolayısıyla o çok önemliydi. O tarihten itibaren de artık yapım aşamasına gelindi. Bakû- Tiflis -Kars ihtiyaç böyle ortaya konuldu. Ve o protokoller sonunda da üç ülkenin anlaşması ile hatta Kazakistan’ında destek vermesi ile proje 2008’de başladı.

MURAT KABAN: Bakû- Tiflis -Kars olarak o zaman düşünmemek gerekiyor. Çünkü önemine bakınca Türkiye’yi, coğrafyayı, Avrupa’yı da ilgilendiren bir fotoğraf çıkıyor karşımıza.

AHMET ARSLAN: Biz bunun çok farkında değiliz. Ancak Avrupa da birçok ülkede önemli toplantılara katıldığımızda Avrupalının, belki kendi siyasetçileri ağzından, belki kendi medyası veya basını aracılığıyla söylemediği ancak kapalı kapılar arkasında ifade ettiği bir ifade var. Bakû- Tiflis -Kars Türkiye için ne kadar önemliyse Avrupa için o kadar önemli, Orta Asya için o kadar önemlidir. Çünkü toplu taşımacılık yapacaksınız demir yolları ile. Avrupa da ki herhangi bir yükü ve ya herhangi bir hammaddeyi alıp taa Orta Asya ya kadar götürebileceksiniz. Tersi mamul madde haline gelen ürünü de bu kadar mesafeyi kesintisiz bir şekilde demir yollarıyla ve bir seferde binlerce ton yükü bir anda taşıyabilecek hale geleceksiniz. Bu çok çok önemlidir. Zira Asya’dan kalkan bir yük bir süre karayoluyla gidiyor veya demiryolları ile gidiyor. Sonra deniz ile başka bir yere gidiyor. Sonra oradan tekrar demir yoluyla gidiyor. Bu arada önemli olan bir seferde yüklediğiniz yükün göndereceğiniz yere adeta başka yerde indirme- boşalma yapılmadan, eleşlenmeden göndereceğiniz yere gitmesidir. Dolayısıyla dediğiniz çok doğrudur. Bakû- Tiflis –Kars, Kars için önemli, Türkiye için önemlidir. Ama çok daha önemlisi dünya için, bu dünyanın merkezinde olan Türkiye anlamında Türkiye için çok çok önemlidir. Sadece bölgesel olarak düşünmemek lazımdır. Uluslar arası bir projedir. Bundan 2–3 yıl önce özellikle dünya da ki önemli yüz proje sayıldığında, Bakû- Tiflis -Kars özellikle o dönem o projelerin arasına girdi. Ve bu konumunu halen devam ettiriyor.

MUERAT KABAN: Burada çok ciddi çalışmalar yapılıyor. 70 km. ye aşkın bir mesafe var. Çok noktada çalışmalar yürütülüyor. Ve duble demir yolu döşeniyor burada. Bunu biraz Kars olarak düşündüğünüz zaman Kars’a, Kas’ın istihdamına dönük olarak ta getirilerini konuşmak mümkün olacaktır sanırım ve bölgeye tabi ki.

AHMET ARSLAN: Özellikle Kars’a ve bölgeye getirilerini sadece demir yolu olarak düşünmemek lazımdır. Malumunuz Kars’ta bir lojistik merkez düşünülüyor. Komple bu projeler bütünün düşündüğünüz zaman Kars için ticaret olarak çok çok önemli, ekonomik olarak çok çok önemli, istihdam olarak çok çok önemlidir. Ve Kars’ın bölgeden etrafına yayılabilmesi adına, ticaretten yayılabilmesi adına istihdam adına çok çok önemlidir. Zira hep söyleniyor. Edirne’de Kars’a hızlı tren komple bir ana anten ağ olarak devam edecek. Bunu Sayın Başbakan birçok kere açıkladılar. Ve projeleri hazır etap etap yapılıyor. Yüksek hızlı tren Kars’a geldiğinde Kars için tek başına bir anlam ifade etmeyebilir. Ancak Bakû- Tiflis –Kars ile birlikte birleşip Doğuya doğru gitmesi buna anlam katıyor. Ayrıca Kars üzerinden Digor, Iğdır, Nahçivan’a giden bir demir yolu projesi var. Onun iki ülke, Azerbaycan ve Türkiye özellikle bunun üzerinde çok çok önemle duruyor. O projenin özellikle uygulama projelerinin hazırlanması ve mutabakat haline gelmesi adına çalışmaları sürüyor. Bu üç projeyi düşündüğünüz zaman Kars’ta biz bir demir yolu merkezi haline geliyoruz. Dağılım ve toplanma noktası haline geliyoruz. İşte orada yapılacak bunlar için bunları anlamlı kılacak lojistik projesi merkezi var malumunuz. Kars’ın, Karslının çok hevesle, umutla beklediği bir lojistik merkezi var. Lojistik merkezide bu projenin ilerleyişine paralel olarak devam ediyor. Demir yolları genel müdürlüğüyle dün görüştüm. Demir yoları genel müdürlüğü yer tespit çalışmalarını şuan yapıyor. Lojistik merkezi ile birlikte Kars’ta ticaretin canlanması demektir. Kars için çok önemlidir. Ekonomi, ticaret, yolculuk, turizm bunların hepsi için çok çok önemlidir. Çok daha önemlisi Kars gibi Doğuda Türkiye’nin uç noktasında sınırı bekleyen şehir değil artık sınırın avantajlarından yararlanacak hale gelmek adına çok önemlidir. Kars’ın nüfusu genç, Kars’ın nüfusu artık eğitinde görüyor. Özellikle ara eleman anlamında da Kars’ta çok ciddi bir potansiyel var. Dolayısıyla Karslının istihdam anlamında ihtiyacı var. İşte bütün bu projeler Karslı için istihdam anlamında ekonomi anlamında, esnafa ticaret anlamında çok çok önemseniyor. Ve bu anlamda Karslı bu projeye bakıyor. Her ne kadar Bakû- Tiflis –Kars demir yolu projesi dünya projesi ise de Kars ölçeğinde böyle bir beklenti, böyle bir sonuç var. Tabi buda bir Karslı olarak, bir Kars milletvekili olarak, Karslılar adına sorumluluk almış bir kişi olarak beni ve bizleri ziyadesiyle memnun ediyor.

MURAT KABAN: Hem demir yolu projesi hem de bahsettiğini lojistik merkezi Karslılar için bu kadar önemli kılan etkenlerden biri sanırım şudur. Kars Ermenistan ile sınır. Ve kapıları kapalıdır. Dolayısıyla bir trafik akışı yok. Burası son nokta oluyor. Demir yolu bu talihi biraz değiştirecek gibi görünüyor Kars’ta. Ve burada bir akış bir hareketlilik getirecek sanki.

AHMET ARSLAN: Gerçekten Kars Türkiye’nin sınır noktasıdır. Serhat şehridir. Ancak bir tarafı duvar. İşte bizim bu duvarı yıkmamız lazım. Biz bu duvarı nasıl yıkacağız? Doğu kapıyı açarak değil, Ermenistan ile ticaret yaparak değil. Tabi ki yaparız. Ermenistan, Azerbaycan ile Karabağ problemini çözer, orada işgal ettiği topraklardan çekilirse ve o problem çözülürse tabi ki Ermenistan’la da, komşumuzla da bu güzel işbirliğini devam ettirebiliriz. Ancak e yazık ki Ermenistan da ki Ermeniler bundan zarar görüyor. Ermeni diasporası başka yerde kendi yaşam alanlarının rahatlığı ile işte burayı onlar içinde sıkıntılı hale getirdi. İşte biz bu duvarı yıkmak durumdaydık. O duvarı nasıl yıkıyoruz Türkiye olarak? Hemen Aktaş’tan sınır kapısından Gürcistan üzerinden kardeş ülkemiz Azerbaycan ile iş birliği yaparak. Yine Nahçivan üzerinden Azerbaycan ile iş birliği yaparak. İşte biz Kars olarak Gürcistan’a, Azerbaycan’a, Kazakistan’a Çin’e erişebilir hale geliyoruz. Yine biz Kars olarak Iğdır -Nahçivan üzerinde de taa İslamabat’a kadar gidebilir hale geliyoruz. Onun için Ermenistan sınırı kapalı olmakla birlikte biz demir yolumuzu kesintisiz hale ve ticaretimizi kesintisiz hale getirmek durumundayız.

MURAT KABAN: Burada çok ciddi çalımlar yapıldığından bahsettiniz. Çok ciddi paralar da dökülüyor tabi ki haliyle. Ne kadar zamanda amorte eder kendini ve ilerleyen yıllara bakılınca yüklü insan taşımacılığında ki hedeflerden hangisinden ya da hangi miktarlardan bahsedilebilir?

AHMET ARSLAN: Başlangıçta bir milyon yolcu yaklaşık 20 yıl sonra 6–6 buçuk milyon yolcuya çıkması hedefleniyor. Fizibiliteler onu gösteriyor. Yine başlangıçta 3 buçuk milyon ton yük bir yılda yine yaklaşık 20 yıl sonra bunu 20–25 bin milyon tonlara çıkarmayı hedefliyoruz. Türkiye’nin şuanda bir yılda demir yoluyla taşıdığı yüktür bu miktar. Sadece Bakû- Tiflis –Kars demir yolu olarak düşünürseniz... Yine Kazakistan bu sadece bu projeye yılda 10 milyon ton yük vermeyi taahhüt etmişti. Sadece bu projeye bir ülke olarak 10 milyon ton yük vermeyi hedeflemişti. Dolayısıyla Kars ölçekli biz şuan projenin ikmal kısmı da ihale edildi. Ne yazık ki orada bir yıllık bir gecikme söz konusu oldu. Ama şuan başladı. İkmal ihalesi de yapıldı başladı. Devam ediyor. Dolayısıyla 1milyar üzerinde bir para harcanıyor buraya. Sadece Kars ölçekli olarak düşünürseniz bir milyarlık bir parayı hemen çıkartmak mümkün değildir. Ama bu projenin Türkiye ölçekli, dünya ölçekli getirisini düşündüğünüz zaman çünkü Bakû- Tiflis –Kars hattına girecek herhangi bir tren taa Edirne’den çıkıncaya kadar hattın her yerine kira verecek. E siz buraya bir tren getirmezseniz Edirne’ye gönderemezsiniz. Böyle düşündüğünüz zaman Bakû- Tiflis –Kars birçok projenin aksine demir yolu projeleri çok uzun yılar sonra kendini amorte eder. Birçok projenin aksine kendini çok kısa bir sürede amorte edebilecek bir projedir. Sadece demir yolu olarak düşünmemek lazımdır. Lojistik merkezini düşündüğünüz zaman, istihdamı düşündüğünüz zaman, ticareti düşündüğünüz zaman başka demir yolu projeleri ile kıyaslamak doğru değildir. Çok kısa sürede kendini amorte edecektir. Bu Kazakistan’ın 10 milyon ton yük veriyorum demesinden bellidir. Azerbaycan’ın bu projeyi çok çok önemsemesinden bellidir. Çok daha önemlisi gerçekten kardeş “tek millet iki devlet” ifadesi çerçevesinde kardeş Azerbaycan ile olan bağlarımızı düşündüğümüz zaman para ile kıyaslamak lazım bu projelerin getirisini.

MURAT KABAN: Peki bir tarih var mı? Ne zaman faaliyete geçecek burası?

AHMAT ARSLAN: Doğrusu başlangıçta düşünürseniz biz aslında bitiş tarihini geçtik. 2012 sonu hedeflemiştik. Ancak birkaç şey değişti. Bir bu güzergâhta sadece sınırda bir tünel varken tarihi “Şengen Kalesi” nedeni ile özellikle tüneller çıktı. Yaklaşık 10 km. tünel çıktı bu hatta. Bu tünellerin yapılması... Artı başlangıçta tek hat olarak ön görülmüştü. Alt yapı çift üst yapı tek hat olarak ön görülmüştü. Bu çift hatla çıkarıldı. Onun getirdiği ilave zaman ve maliyet... Artı Kars istasyonun tamamen yenilenmesi ve Kars’tan bu hattan bağlantı noktasına kadar olan 10 kilometrenin de bu işe katılması ile bitiş tarihi biraz ötelendi. Beklentimiz bizim bu sezon ve 2014 sezonunda çalışarak 2014 sezonun sonunda bu projenin hayata geçirilmiş olmasıdır. Kars’a, Karslıya, Türkiye’ye hizmet ediyor hale gelmesidir.

MURAT KABAN: Çalışmalar şuanda hangi aşamada?

PROJE MÜDÜRÜ SONEL SARTTAŞ: Çalışmalar yeni yapılan ihale sürecinde 10 Mayıs 2013 tarihinde yer teslimi yapılarak hızlı bir şekilde çalışmalara başlanmıştır. Hedefimiz ihale sürecinin dışında işimizi hızlı yapmak. Ve bira önce bitirmektir. Burada yaklaşık 16 milyon metre küp kazı ve 8 milyon metre küp civarında dolgu. Bunun haricinde de sanat yapıları mevcuttur. Bunlara da hızlı bir şekilde başlanmış ve devam etmektedir.

MURAT KABAN: Kaç km.lik alanda yürütülüyor şuan da çalışmalar?

SONEL SARTTAŞ: Projenin tamamı 73 km. şuanda ki ilk hedefimiz çalışma alanımız 45 km. içinde çalışmalar devam etmektedir. En yakın zamanda diğer bölgelerde ki çalışmalarda devam edecek.

MURAT KABAN: Şimdi Bakü-Tiflis- Kars diyoruz ya, Bakü ya da Tiflis’te ki çalımlardan da bilginiz var mı? Ne söyleyebilirsiniz onlar hakkında?

SONEL SARTTAŞ: projenin genel kapsamında alınan kararlarda Türkiye sınırından Gürcistan içinde ki Alkalaki bölgesine kadar 26 km. bir yani hat inşası devam etmektedir orada. Bunun haricinde Alkalaki ve Tiflis arasında ki mevcut hatla rehabilitasyon çalışmaları da deva etmektedir. Onlarda çalışmalar devam ediyor.

MURAT KABAN: Ekip arkadaşlarımızın bir kısmı burada ama kaç kişi çalışıyorsunuz?

SONEL SARTTAŞ: şuanda ki mevcudumuz taşeron ve bizler dâhil olmak üzere 500’e yakın civarda çalışanımız var. Bu sayı bine ulaşacak. Sayı artacak. Sayın vekilimizin de dediği gibi bizim şuanda ki mevcut istihdamımızın yüzde 50’lisi Kars bölgesinde oluşmaktadır. Bu konuda da katkı sağlıyoruz.

MURAT KABAN: Çok önemli bir proje... Dünyada ki önemli projeler arasında yer alan bir projede görev alıyorsunuz. Neler hissediyorsunuz?

SONEL SARTTAŞ: Böyle bir projede çalışmak onur vericidir. Kıvanç duyuyoruz. Tüm arkadaşlarımız böyle bir projede çalıştığı için kıvançlılar.

MURAT KABAN: Bakü- Tiflis-Kars demir yolu projesinden bahsettik. Bizim bulunduğumuz nokta Ermenistan sınırına yaklaşık 50 km. bir nokta. Ve Arpaçay ilçesi sınırlarına düşüyor burası. 73 kilometrelik alan boyunca birçok yerde çalışma var. Ve biz o şantiye noktalarından bir tanesinden sizlere bu yayını gerçekleştirdik. Bakü- Tiflis-Kars demir yolu projesini aktarmaya çalıştık. Demir ipek yolu olarak bilinene ve tarihte ki ipek yolunu mane olarak ta canlandırabilecek olan Anadolu’ya, Türkiye’ye çok büyük katkıları olabilecek bir demir yolu projesi dedik. Bizde sabırla biteceği ve faaliyete geçeceği günü bekliyoruz.