İşte Settar Kaya’nın Nahcıvan izlenimleri…

Size şöyle bir soru sorsam;

"Dağlarını bulut gucan

Daşlarınnan keklik ucan,

Tarlaları etir saçan

Hansı mekandır?

Gitmeyen bilemez tabi. O Nahcıvan’dır. Yani cihana nakış gibi işlenen kadim Türk yurdudur. Kelimelerle anlatılamaz, gitmek, gezmek, görmek gerek.

Sovyetler Birliği’nin dağılmasından hemen sonra, 1994 yılında Nahcıvan'a gitmiştim. Gördüğüm manzara geçiş  döneminde olan bir ülke için normal olsa da, kardeş bir ülke halkının sıkıntı içinde yaşaması yüreğimi sızlatıyordu.

Yıllar sonra…

2010 yılında gittiğimde Nahcıvan'da gördüğüm  gelişme karşısında büyük sevinç duymuştum. O gün gördüklerimi Türkiye'ye döndüğümde "Nahcıvan Mucizesi ve Düşündürdükleri" başlıklı bir yazı ile kamuoyuyla paylaşmıştım.

Aradan yaklaşık 10 yıl geçti. Gectiğimiz hafta eşimle birlikte kadim Türk yurdu Nahcıvan'ı tekrar ziyaret ettik.

Bu ziyaretimde dikkatimi çeken en önemli gelişme çevre konusuydu.

Dilucu Sınır Kapısı’ndan Nahcıvan'a geçtiğinizde merkeze 80 km’lik  bir mesafe var. Bu mesafenin her karışı ağaçlarla, çiçeklerle donatılmış. Aynı sistemi Nahcıvan merkezden ilçelerine seyahat ederken de görüyorsunuz. Parklar, mezarlıklar, resmî kurumlar ve okulların bahçeleri seyrine doyum olmaz güzellikte çiçeklerle bezenmiş.

Yeşile, ağaca, doğaya karşı sevgi ve saygının nasıl olması gerektiğini görmek isteyenler Nahcıvan'a gitsinler.

Şehrin merkezine çok kısa bir sürede Saat Meydanı adıyla bir saat kulesi, ortasında genişçe bir meydan ve meydanı çevreleyen işyerleri yapılmış. Özellikle saat kulesi Türk mimari ve süsleme sanatının muhteşem bir örneğidir.

Şehirde trafik son derece düzenli. Cadde, sokak ve kaldırımlarda park etmiş araç kirliliğini orada göremezsiniz.

Trafik ışıkları birkaç kavşakta var. Diger yerlerde yaya geçiş noktaları mevcut ve sürücüler  buna titizlikle uyuyor. Yaya caddeye adımını attığı andan  itibaren bütün araçlar bekliyorlar.

Taksiler  pırıl pırıl. Taksi şoförleri tek tip kıyafetli.

Müzeler 10 yıl öncesine göre daha zenginleştirilmiş. Özellikle Merhum Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev adına kurulan müze çok etkileyici.

Nahcıvan, eğitim ve sağlık alanında da büyük atılım yapmış. Biz orada bulunduğumuzda okullar yeni eğitim yılına başladılar. 2 Nolu Mekteb’in açılış merasimini izledik. Öğretmenlerin tamamı resmi giyimli, keza öğrencilerde tertemiz okul formaları ve disiplinli davranışları ile bizim geçmişteki eğitim sistemimizi  hatırlatır nitelikte. Okulun bahçesi ve içi tertemiz, insanın ruhuna ferahlık veriyor. Okulun açılışına velilerin çiçeklerle gelmesi Nahcıvan halkının eğitime verdiği önemin göstergesi olsa gerek.

Hastaneler modern cihazlarla donatılmış. Bizde olduğu gibi bütün bölümleri aynı binaya tıka  basa doldurmamışlar. Farklı bölümlere özel binalar yapılmış.

İçişleri Bakanlığı’na teklifimdir : Belediye başkanlarını bilgi ve görgülerini artırmak amacıyla masraf edip Avrupa’ya göndermesine gerek yok. Kentleşme nedir, çağdaş bir kent nasıl yaratılır? Bunları öğrenmek için yanı başımızdaki Nahcıvan'a gitsinler.

İşyerlerine yabancı isimler vermek kesinlikle yasak, milli dilde isimler vermek zorundasınız. Türkiye'de olduğu gibi tabela kirliliğini orada göremezsiniz. Tabelanın boyutu ve standartı belediyenin onayına tabidir. Devasa binaların girişinde küçük ve estetik tabelalar sizi yönlendirir.

Nahcıvan'ı gündüz görmek yeterli değil, kenti gece de dolaşmanızı öneririm.

Her biri bir sanat eseri binalar göz zevkinizi okşayacak şekilde ışıklandırılmışlardır. Tarihi Avrupa kentleri Nahcıvan'ın yanında sönük kalır.

Bütün bu güzelliklere karşılık gördüğümüz noksanlıkları da belirtmek isterim.

Şahbuz ilçesi sınırlarında bulunan Batabat bölgesi yüksekte olması nedeniyle yayla turizmi için oldukça elverişlidir. Buna rağmen başta Batabat Gölü çevresi olmak üzere bölgede yeterli turistik tesis bulunmamaktadır. Bu bölgenin biran evvel turizme kazandırılması gerekir.

Bir diğer noksanlıkta şudur : Nahcıvan bölgenin meyve ve sebze deposu haline getirilebilir, üstelik yetiştirilen ürünler tamamen organik. Bu konuda köylerde kooperatifleşme sistemi yaygınlaştırılmalıdır.

Nahcıvan'ı tanıtımı için özel bir çalışma yapılmalı. Türkiye'deki turizm şirketleriyle sıkı işbirliği içine girilmelidir.

Nahcıvan Ermenistan tarafından ablukaya alınmıştır. Zor şartlar altındadır. Buna rağmen gösterdiği inkişaf takdire şayandır. Türkiye gibi dostuna gurur, düşmanlarına gözdağıdır.

Bu vesile ile Nahcıvan Muhtar Cumhuriyeti’nin dirayetli, çalışkan Cumhurbaşkanı Vasif Talibov'u yürekten tebrik ediyor, alkışlıyorum.