20 OCAK 1990 BAKÜ ŞEHİTLERİNİ ANMA KONUŞMASI
Azerbaycan Tarihi, Azerbaycan Türklerine yapılan ve sayısı onlarla ifade edilen soykırımlarla doludur. Bu soykırımları bazen Rusların desteklediği Ermeniler, bazen de Ermenilerin desteklediği Rus Ordusu gerçekleştirmiştir. Amaç Azerbaycan Türklerinde olan vatan ve millet sevgisini kanla bastırarak, Azerbaycan Türklerindeki vatan sevgisini sindirmek ve Azerbaycan topraklarında istedikleri keyfi uygulamaları yapmaktır.
Bugün Ermenistan olarak adlandırılan ülke toprakları, 1064 yılından 1828 yılına kadar çeşitli Türk devletlerinin hâkimiyetinde kalmıştır. Günümüzde Ermenilerin başkenti olan İrevan-Revan-Erivan olarak adlandırılan şehir, Ruslar, 1827’de istila edene kadar Revan Hanlığı adı ile bilinen bir Türk hanlığı bulunmaktaydı. Rus istilasına kadar bölge nüfusunun %80’ini Müslüman Türkler oluşturmaktaydı. Hatta 1783 yılında Fransa’da Tarih Üniversitesi tarafından hazırlanan ve Fransa kralına sunulan, “Osmanlı Devleti Tarihi” adlı kitapta, bölgenin XIII. Yüzyıldan itibaren Türkmenistan olarak adlandırıldığı yazmaktadır. Bölge, 1828 yılından 1918 yılına kadar Rus egemenliğinde kalmıştır. Bu süreçte günümüzde Ermenistan olarak adlandırılan Tarihi Azerbaycan Türklerine ait topraklarda, Azerbaycan Türkleri Ruslar tarafından aşama aşama boşaltılarak yerlerine çeşitli ülkelerden Hıristiyan Ermeniler getirilip yerleştirilmiş ve bölgede Ermenilerin nüfus çoğunluğu sağlanmıştır. Ermeniler, 1918’de de Azerbaycan Türklerine ait topraklar üzerinde bir Ermenistan Devleti kurmuşlardır. İşte Azerbaycan Türklerine ait olan tarihi topraklar üzerinde Ermenistan kuran Ermeniler, 1988’den itibaren bir başka Azerbaycan Toprağı olan Karabağ’ı Ermenistan’a bağlamak için girişimde bulunmaya başlamışlardır.
Karabağ Bölgesinde, 1805 yılına kadar Karabağ Hanlığı adı ile adlandırılan bir Türk devleti mevcut olup, 1805 yılında Ruslar tarafından işgal edilmiş ve Ruslar, bölgeye Ermenileri getirerek yerleştirmiş ve nüfus yapısını Ermeniler lehine değiştirmişlerdir. Ancak Ermeniler, Karabağ Bölgesini 1918 yılına kadar Ermenistan toprağına katamamışlardır. Rus Çarlığının yıkılmasıyla yerine kurulan Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği döneminde Karabağ Azerbaycan sınırları içinde kalmıştır. Sovyetler Birliğinin dağılacağını önceden fark eden Ermeniler, gelişmiş batı ülkelerindeki Ermenilerin parasal desteği ile hızla örgütlenerek, Azerbaycan Toprağı olan Karabağ’ı Ermenistan’a bağlamak için siyasi ve silahlı faaliyetlere başlamışlardır. Sovyetler Birliği Merkezi yönetimine müracaat eden Ermeniler, Karabağ’ın Azerbaycan’dan alınarak Ermenistan’a verilmesini istemişlerdir. Sovyet merkezi yönetimini kendi lehlerine karar vermesi için de bölgedeki Azerbaycan Türklerine karşı silahlı katliamlarda bulunmaya başlamışlardır. 1988-1990 yılları arasında gerçekleşen Ermeni faaliyetleri Azerbaycan Türklerinin itirazına neden olmuştur. Azerbaycan Türkleri Karabağ’ın tarihi Azerbaycan Toprağı olduğunu hali hazırda da Azerbaycanlılara ait olduğunu dile getirerek, Ermeni ve Sovyetler Birliği merkezi yönetiminin tutumunu protesto eden barışçı ve şiddet içermeyen, yüz binlerle ifade edilen kişinin katıldığı gösteriler düzenlemeye başlamışlardır. Karabağ’ın Azerbaycan’dan koparılarak Ermenistan’a verilmesini istemeyen ve bunu peş peşe protesto eden Azerbaycan Türklerine karşı Sovyet merkezi yönetimi, gerçeklerle alakası olmayan çeşitli bahaneler uydurarak Bakü’nün çevresine büyük bir askeri yığınak yapmıştır. Gelen Sovyet askerleri içinde Azerbaycanlılara kin besleyen Ermeni kökenli askerler büyük bir yekûn tutmaktaydı. Amaç Azerbaycan Toprağı olan Karabağ’ın Ermenistan’a verilmesine karşı çıkan Azerbaycan Türklerinin vatanseverliklerini yok etmek ve Sovyet merkezi otoritesinin Ermeniler lehine olan tutumunu kan dökerek gerçekleştirmekti. Bu amaçla Bakü’nün etrafını saran Sovyet Ordusu, 19 Ocağı 20 Ocağa bağlayan gece Bakü’ye girerek Azerbaycan Türklerine karşı katliam yapmıştır. Sovyet resmi rakamlarına göre bu hadise de 143 Azerbaycan Türkü şehit edilmiştir. Sovyet Ordusunun bu acımasız saldırısı, Azerbaycan Türklerinin büyük tepkisine de yol açmıştır. Sovyet Ordusunun böylesine acımasız davranışı, topraklarının Ermenilere verilmesine karşı çıkan Azerbaycan Türklerini cezalandırmaktan öte bir amaç taşıdığı anlaşılmaktadır. Amaç Sovyetlerde artan milliyetçi akımları durdurmak, bağımsızlık talebinde bulunabilecek ve Sovyetler birliğini oluşturan diğer halklara gözdağı vermek anlamını da taşıyordu.
Ancak bu taktik geri tepti. Sovyet Ordusunun insanlık dışı davranışı Sovyet yönetimi altındaki Azerbaycan'da bağımsızlık isteğinin daha da güçlenmesine yol açtı. Bağımsızlık isteği ile Azerbaycan Türkleri sokaklara döküldü. Azerbaycan Türklerinin bu vatanseverlikleri ve bağımsızlık isteği Sovyetler Birliği'nin çöküşünü hızlandırdı.
Adı "Özgürlük Meydanı" anlamına gelen Azadlık Meydanı'nı dolduran binlerce Azerbaycan Türkü, şehit olacaklarını bildikleri halde "BİR KERE YÜKSELEN BAYRAK BİR DAHA İNMEZ" diye haykırarak Sovyet tanklarının üzerine yürüdüler ve Azerbaycan’ın bağımsızlığın sağlanmasında öncü rol oynadılar. Bu olay Azerbaycan Türkleri arasında Kara Yanvar yani Kara Ocak olarak adlandırılmaktadır.
Bu vesile ile Azerbaycan’ın bağımsızlığı uğrunda şehit olan Azerbaycan Türklerinin önünde saygı ile eğilirken, ruhları şad, mekânları cennet olsun diyorum. Saygılarımı Sunuyorum.