Tacettin DURMUŞ
Yapılan açıklamada, bu soykırımların devamında ise Ermeniler tarafından 31 Mart 1918 tarihinde Bakü’de Azerbaycanlı Türk Müslüman ahaliye karşı katliamların devam ettirildiği de belirtildi.
Azerbaycan Cumhuriyeti Kars Başkonsolosluğundan yapılan açıklamada; Ermeni milliyetçilerinin Azerbaycan halkına karşı uyguladıkları soykırım politikasının 18. yüzyılın başlarına kadar dayandığı da ifade edildi.
O dönemde Çarlık Rusyasının, topraklarını Güney Kafkasya'ya kadar genişleterek, Ermenileri bir araç olarak kullandığı ve Kafkasya'da bir Ermeni ulusal devleti kurma vaadiyle onları baştan çıkarmış olduğu belirtilen açıklamada ayrıca şu ifadeler kullanıldı.
Ermenilerin Bakü'ye ve diğer Bakü etrafı bölgelere yerleşmeleri için tüm koşullar yaratılmıştır. Ermeniler bu fırsatı kendi sinsi politikalarını yürütmek, ülkemizin tarihi topraklarında bir Ermeni devleti kurmak ve Azerbaycan'ın çeşitli bölgelerinde Azerbaycanlılara karşı korkunç katliamlar yapmak için kullanmışlar.
Ermenilerin kasıtlıve planlı soykırımpolitikası sonucunda binlercemasumAzerbaycanlıvahşicekatledilmış, evleriyakılmışve malları yağmalanmıştır.AzerbaycantopraklarınayerleşenErmeniler,hamilerininhimayesindeidari bir bölüm oluşturmayıbaşarmışlar. Böylece, Azerbaycanlılarıntopraklarındansürülmesiveyokedilmesipolitikasınıntemelleriatılmıştır. Hayali bir "BüyükErmenistan" fikrini gerçekleştirmek içintarihErmenilertarafındansahteleştirilmiştir.20-ciyüzyılda "BüyükErmenistan" hayaliiçinde yaşayan ErmenilertarafındanAzerbaycanlılarayönelik ilk katliam 1905-1907'de gerçekleştrilmiş odönemdeBakü, Nahçıvan, Zengezur, ErivanvediğertarihiAzerbaycantopraklarındabinlerceAzerbaycanlıErmenilertarafındanacımasızcakatledilmiştir.SadeceAralık 1917 den Mart 1918 'e kadarAndranikönderliğindekiErmenibirliklerininaktifkatılımıylaErivankazasında 32 köy, Eçmiedzinkazasında 84 köy, Nor-Bayazidkazasında 7 köy olmaküzeretoplam 197 köy tahrip edildi, bazılarıiseyıkıldısakinleri öldürüldü vebüyük bir kısımyurt-yuvasındansürülerek, malları yağmalandı veevleriyıkıldı. Ermenilernefretpolitikasınısürdürerek20-ciyüzyıldaAzerbaycanlılarakarşı daha acımasızkanlıeylemleregirişerekBakü'deveAzerbaycangenelindeyüzlerceyerleşim yerini yakıpyıkarakbinlerceAzerbaycanlıyıvahşicesinekatlettiler. 30 Mart - 3 Nisan 1918 tarihleri arasında BaküSovyetiveTaşnaksutyun'danoluşanErmeni silahlı gruplarıBakü'deveBaküetrafıçeşitlibölgelerde, ayrıca Şamahı, Guba, Haçmaz, Lenkeran, Hacıgabul, Salyan, Zengazur, Karabağ'daAzerbaycanlılarasaldırarak,Nahçıvanvediğerbölgelerdekatliamlaryaptılar. Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'ninkurulmasından sonra, 1918 Mart katliamıveolayların araştırılmasınaözelönemvermekle 1918'de BakanlarKurulu, bu trajediyiaraştırmaküzereOlağanüstüSoruşturmaKomisyonu'nukurmuştur. AzerbaycanHalkCumhuriyetiHükümetitarafındankurulanOlağanüstüSoruşturmaKomisyonu'nunmateryallerinegöre, Şamahı'daAzerbaycanlılarasoykırım yapan Ermenihaydutlarıyaklaşık 8 bin sivili katletmişCevanşirilçesine bağlı 28 köy veCebraililçesine bağlı 17 köy nüfuslabirliktetamamentahripedilmiştir. Gümrü yakınlarındaçoğukadın, çocukveyaşlılardanoluşan 3.000 Azerbaycanlı pusuya düşürülereköldürülmüştür. Ermeni silahlı gruplarıNahçıvanilçesine bağlı çoksayıda köyü ateşe vermiş, Zengezurilçesinde 115 Azerbaycan köyü yıkmış, 3257 erkek, 2276 kadınve2196 çocuköldürülmüştür. Zengezurilçesindetoplam 10068 Azerbaycanlı ölmüşveya yaralanmışaynı zamanda 50.000 Azerbaycanlımülteciolmuştur. Erivaneyaletinin 199 köyünde yaşayan 135 binAzerbaycanlıkatledilmişveköyleriyıkılmıştır. Daha sonraErmeni silahlı gruplarıKarabağüzerineyürüyerek 1918 ile 1920 yılları arasında Karabağ'ındağlıkkesiminde 150 köyü venüfuslarınıyoketmişler. Ermenilerinhalkımızakarşıgerçekleştirdiği 31 Mart soykırımtrajedisininsoruşturulmasıvegerçeğin dünyaya yayılmasımilli lider HaydarAliyev'ingirişimiylebaşlatılmşışveHaydarAliyev'in 26 Mart 1998 tarihinde imzaladığı vetarihiönemibüyük olan "AzerbaycanlılarınSoykırımına Dair" Kararnameile 31 Mart 1918 "AzerbaycanlılarınSoykırım Günü" olarak ilan edilmiştir. Daha sonra bu tarihinaraştırılması için önemli çalışmalar yapılmış, birçok eser yazılarakfarklıdillere çevrilmiştir. Son yıllardabualandayapılanaraştırmalarsayesindeçoksayıdayenigerçekbelgetoplanmıştır.
Azerbaycanhalkıbuvahşetiunutmayacaktır.SoykırımkurbanlarınısaygıylaanıyorveonlaraAllahdanrahmetdiliyoruz.