Araştırmacı, yazar ve Gazetesi Salih Şahin, TRT Müzik kanalında Kars bölgesi manilerini ve mahnılarını anlattı.

Araştırmacı, yazar ve Gazetesi Salih Şahin’in, TRT Müzik kanalında Kars bölgesi manilerini ve mahnılarını anlattığı “İlden ile dilden dile manilerimiz” adlı program dün (23 Şubat Saat 11.00) beğeniyle izlendi.

Yönetmenliğini Selma Özinanır’ın, seslendirmesini Canan Kırmızıgül ve yapımcılığını Alican Özinanır’ın hazırlayıp sunduğu “İlden ile dilden dile manilerimiz” programı, TRT Müzik kanalında yayınladı. Büyük beğeni toplayan programda Kars’ın tarihi ve turistik yerleri de ekrana getirildi.

Seslendirmesini Canan Kırmızıgül’ün yaptığı ve yüzlerce yıldır her fırsatta Anadolu’nun güzel insanlarına atfedilen program, “Maniler, sadece bugün bu topraklar üzerinde yaşayan insanların değil, yüzlerce yıldır buraları yurt edinenlerin de sesleridir…” Sloganıyla TRT müzik kanalında şu zaman kadar duyulmamış Kars ezgileri ve mani çeşitleriyle ilimiz dünyaya tanıttı.

Programda Kars, ”Görmediğiniz hayali bir kapıdan içeriye girdiğinizde kültürler mozaiği içerisinde bir kentin tam da orta yerindeki bir yerde buluyorsunuz kendinizi. Bu kentte yakın bir zamana kadar günlük hayatın vazgeçilmezlerinden biri olarak sayılan manilerimiz onları dillendiren, seslendiren bir yaşam biçimi haline getiren konuğu olacağız. Anadolu coğrafyamızın zengin ve görkemli uç kentlerinden Kars’tayız. Adına türküler yakılan, dizeler dizilen, maniler yakılan gaziler, şehitler ve hikayeler kentidir.” Şeklinde ifade edildi.

Bu konuda çok sayıda kitapları bulunan, çeşitli sempozyumlarda sunumları olan Halk Bilimci Salih Şahin, mani ve çeşitlerini, halk edebiyatı ve halk müziğindeki yerini bu geleneğin tarihi boyutlarını etraflıca anlattı.

Ülkemizde dilden dile söylenen, kuşaktan kuşağa aktarılan mani söyleme geleneğinde Kars’ın çok ayrı bir yeri olduğu vurgulanan programda, ayrıca “Kars ve yakın çevresinde ki manilerin ardında 30 yılı aşkın yaptığı araştırmalarda, toplamalarda ve yazmalarda tam bir ömür geçirmiş olan araştırmacı, yazar, öğretmen ve gazeteci Salih Şahin, sözüyle, sazıyla ve sesiyle bu gezimizin rehberi oldu” denilerek, Şahin’den Kars manilerinden oluşan Kars türküleri ve açıklamalarına da yer verildi.

“KARS’TA MANİ BİTMEZ, TÜRKÜ TÜKENMEZ”

Salih Şahin, programda Kars ve yakın çevresinde yakılan mani söyleme geleneğini şu şekilde anlattı. ”Türkiye’de maninin merkezi Kars sayılıyor. Maninin Türk Edebiyatındaki yeri ayrıdır. Bayatılar, horaverler, laylalar, toy mahnıları vardır. Nanaylar ve yallılar ise ayrıdır. Aynı zamanda maninin kendi içerisinde konulara göre de çeşitleri vardır. Manide geçen dört mısranın da birbirini tamamlayıcı ve bütünleyici olması aranır. Yani usta maniler böyledir. Ama köylerde pekte usta olmayan ‘Aşnabaz’ dediğimiz mani yakan bayanlar vardır. Bunlarda genelde manası son iki mısrasının kafiyeli olmasına bakarlar. Usta olanlar ise dört mısranın dördününde kafiyeli olmasına bakarlar. Birde cinaslı yani tecnis manileri vardır. Yani bu manilerinde birden fazla anlamları vardır. Bir mani içerinde geçen bir kelimenin birkaç anlamı olabiliyor. Özellikle birden fazla cinaslı mani oluyorsa bu usta malı cinaslı mani oluyor.”

KARS, AYNI ZAMANDA LEBDEĞMEZ USTALARIN YÖRESİDİR

Manilerin birde lebdeğmez (Dudak Değmez) türleri vardır. Manilerin acılı olanlarına Kars ve çevresinde “Bayatı” denir. Birde yani acıklı olan bayatı maninin lebdeğmezi var. Birde cinaslısı var. Üstelik de lebdeğmez cinaslısı var. “Kars eli kara yazdı / Talihi kara yazdı/ Yüzlerce şehit oldu / Tarihi kara yazdı. Ayazdı çile geldi / Acılar dile geldi / Yaz yarından ayrıldı / gözyaşı sele geldi.”gibi… Düğünlerde anne ile kız, kız ile sevgilisi arasında da takma isimler kullanılır. Ayrıca düğünlerde halay türküleri kızlı ve erkekli, deme - çevirmeli maniler de vardır.

TAR VE SAZ EŞLİĞİNDE BAZI DÜĞÜN TÜRKÜLERİ VE MANİLERİ DE SESLENDİRİLDİ PROGRAMIN SONUDA İSE ŞU SÖZLERE YER VERİLDİ

“Kars’ta manilerin Anadolu’da bulunan her türüne rastlamak mümkündür. Yerel isimlerle bilinen ve sadece yerel ve yalnızca yöreye özgün olan örnekleri de var. Bu zengin dağarcıktan yararlanmak bayatılar, horaveller, laylalar, yalılar, nanaylar ve toy mahnıları dinlemek dana nice güzellikler ile buluşmak için Kars’ta yeni bir güne daha merhaba demek istiyoruz.

PROGRAMDA EMEĞİ GEÇENLER

Büyük beğeni kazanan programın Yönetmenliğini Selma Özinanır, kameramanları Erhan Sarıkaya ve Caner Cengiz, kamera asistanlığını Onur Yasa, danışmanlığını Dr. Gül Uluğtekin seslendirmesini Canan Kırmızıgül, Ses Kayıt Mert Samur, kurgu Elif Sümer, Yapımcı Alican Özinanır yaptı. Yayınlanan maniler programın ikinci bölümü ise yaz dönemi program değişikliği nedeniyle daha sonra yayınlanacak.