Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti’nin 90. Kuruluş Yıl Dönümü nedeniyle Azerbaycan Kars Başkonsolosluğu tarafından kutlama etkinliği düzenlendi.

Kars Haydar Aliyev Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi Konferans Salonunda düzenlenen etkinlik “Nuh Yurdu Nahçıvan - 90” adı altında gerçekleştirildi.

Kafkas Üniversitesi Kafkasya Orta Asya Araştırma Merkezi Müdürü Dr. Hacali Necefoğlu’nun sunduğu ve çok sayıda davetlinin katıldığı etkinlik, Azerbaycan ve Türkiye Milli Marşlarının hep bir ağızdan okunmasıyla başladı. Daha sonrada Necefoğlu, Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti’nin kuruluşu ile Nahçıvan – Türkiye ilişkilerini anlatan bir açılış konuşması ve daha sonra da ‘Nahçıvan Abideleri” konulu sunum yaptı.

Kutlama etkinliğinde, Nahçıvan Devlet Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Tarih Etnografya ve Arkeoloji Enstitüsü Müdürü Asef Yunusoğlu, Nahçıvan’ın 1918 – 1924 yıllarını kapsayan muhtariyet arifesinde Nahçıvan’da içtimai siyaset ve vaziyetini anlatan bir konuşma yaptı. Daha sonra da Kafkas Üniversitesi Öğretim Üyesi Arzu Şeyda, Nahçıvanlı Şair ve Yazar Hüseyin Cavid’i konu edinen bir sunum gerçekleştirdi. Ardından da AMEA Nahçıvan bölgesinin Tarih, Etnografya ve Arkeoloji Enstitüsü İlim İşçisi ve tarih üzerine doktorası bulunan İlhami Nizamioğlu da “Kars Antlaşması ve Nafçıvan’ın Muhtariyet Statüsü” konulu sunumunu gerçekleştirdi.

Nahçıvanlı sanatçıların konseri ve ikramla son bulan kutlama programına:  Vali Vekili Akif Bektaş, Belediye Başkan Yardımcıları Ferit Yenice ve Yakup Yıldız, Cumhuriyet Başsavcısı Ramazan Akın, Kafkas Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof.Dr. Mehmet Çitil, Milli Eğitim Müdürü Gökhan Aydın, İŞKUR Müdürü Yusuf Bulut, İl Müftüsü Mehmet Genç,  STK ve oda temsilcileri, öğrenciler, Nahçıvan ve Iğdır’dan gelen davetliler ve çok sayıda Karslı katıldı.

SÜLEYMANLI, “ERMENLER BÜYÜK ERMENİSTANI KURMAK İSTEDİLER AMA BAŞARILI OLAMADILAR”

Azerbaycan Kars Başkonsolosu Ayhan Süleymanlı da, kutlama programında bir konuşma yaparak Nahçıvan’ı kuruluşunu anlattı ve Ermenistan’ın Büyük Ermenistan’ın kurmak istediklerini ve bunda başarılı olamadıklarını ve olamayacaklarına dikkat çekti.

Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti’nin 1924 yılında Azerbaycan Cumhuriyeti’nin terkibinde 1921 yılında yapılan Kars ve Moskova Antlaşmaları sonrasında kurulduğunu ve Nahçıvan’ın statüsünün de Kars Anlaşması ile belirlendiğini hatırlattı.

O zamandan beri Ermeni gaspçıları ve faşistlerini Karabağ gibi Nahçıvan’a göz diktiklerini ve işgal etmek istediklerini de belirten Sülaymanlı: “Ermeniler kısmen bu faşist emellerine nail olsalar da, 1919 yılında Azerbaycan’ın tarihi topraklarından olan Zengezur’u işgal ettiler. Böylece Nahçıvan bölgesi baypas edildi. Azerbaycan’dan ilişkisi kesildi. Ondan sonra Ermeniler Nahçıvan’ı işgal etmeyi planlıyorlardı. Özlenilen büyük Ermenistan’ı yaratmak peşindeydiler. Ama bunu başaramadılar. Neden çünkü Nahçıvan halkı, çok mağrur, cesur, korkmaz bir millet gibi bir yumruk gibi birleşerek, Ermenilere gerekli cevabı verdi. İşgallerine dur dediler.  Daha sonra 1920 yılında Sovyetler ittifakı oluşturulduğunda yine Ermeniler, mesaj gönderdi. Savaşta yenildikleri için siyasi yolla Nahçıvan’ı Ermenistan Cumhuriyeti’ne birleştirmek istiyorlar. O zaman Sovyet yönetiminin başında olanlar da Ermenileri destekliyordu. Nahçıvan’ı Ermenistan’a vermek lazımdı. Bundan dolayı 3 yıl gecikme oldu. Bundan dolayı gerek anlamda Nahçıvan halkı, mücadele verdi. Nahçıvan’ın o zamanki aydınları halk ayaklanmalarının ön saflarında yer aldı. Böylece Nahçıvan Azerbaycan’la birleştirildi.” Dedi.

ERMENİLER, “NAHÇIVAN’I 1969 YILINA KADAR ZOR DURUMDA BIRAKMAYA DEVAM ETTİLER”

Ermenlerin bunun üzerine başka yollarla Nahçıvan’ı 1969 yılına kadar zor durumda bırakmaya ve çetin günler yaşatmaya devam ettiklerini de dile getiren Başkonsolos Sülaymanlı:  “Nahçıvan’ın ekonomi ve diğer alanlarda gelişmesini engellemek için ellerinden geleni yaptılar. Naçıvan’da bildiğiniz gibi tuz madeni var. Sovyet ekonomisi  için de bu tuz önemliydi. Ermeniler Navçıvan da bulunan tuzun ekonomik değerinin olmadığı yönünde çalışmalar yaptılar. Tarım ve bahçe çalışmalarında sulama faaliyetlerine engel olmaya çalıştılar. Nahçıvan ile Ermenistan arasından geçen Arpaçay nehrinin yolunu bile değiştirdiler. Hahçıvan halkının birlik ve beraberliği sonucunda Ermeniler bunda da başarılı olamadılar.” Diye konuştu.

MİLLİ LİDERİMİZ HAYDAR ALİYEV İLE NAHÇIVAN BU GÜNLERE GELDİ

Azerbaycan’ın Milli Lideri Merhum Haydar Aliyev’in 1969 yılında Azerbaycan’ın başına geçmesiyle birlikte Nahçıvan’un bu günlere geldiğini de belirten Sülaymanlı konuşamasında ayrıca şu ifadeleri kulandı:

“1969 yılında Milli Liderimiz Haydar Aliyev, Azerbaycan’ın başına geçtikten sonra Nahçıvan’a dikkat artırıldı ve Nahçıvan’ın gelişmesi için Haydar Aliyev elinden gelen her şeyi yaptı. Daha sonra da 21 büyük sanayi müessesi ve fabrika kuruldu. Hava Limanı açıldı ve doğal gaz getirildi. 1980 yılındaki istatistiklere göre Nahçıvan’ın iktisadi gelişmesi 80 kat arttı. 1989 yılında Ermeniler, Azerbaycan topraklarına göz dikmeye başladılar ve Dağlık Karabağ’ı işgal ettiler. Kara Yenvar olayları yaşandı. Ermeniler Nahçıvan’a gelen demiryolu hattını, doğal gaz hattını ve elektrik hattını kestiler.

NAHÇİVAN HALKI, BİR YUMRUK GİBİ BİRLEŞTİ VE ERMENİLERİN PLANLARINI MAHVETTİ

Ermeniler bu amaçlarla çalıştılar ama yine de yenildiler. Yine Nahçivan halkı bir yumruk gibi birleşti ve Ermenilerin planlarını mahvetti. O zamanlar bende Nahçivan’da yaşıyordum sonuncu sınıfta okuyordum. Ermenlier, 19 Ocak’ta Nahçivan’a Sedere’den bir hücum başlattılar ve savaş açtılar ama büyük kayıp vererek geri çekildiler. Daha sonra yine defalarca Nahçivan’a muhtelif bölgelerden saldırmaya başladılar. Ama yine gerekli cevabı alıp geri döndüler. Nahçivan’dan 1 metre toprak bile alamadılar. Sovyet zamanında Nahçivan Özerk Cumhuriyeti kurulduğunda, 6 bin kilometrekare büyüklüğündeydi. Şimdi ise toprağını parçalaya parçalaya Rusların Ermenilere vermesiyle 5 bin 400 kilometre kareye düşmüştür. 1989-90 yıllarında başlayan olaylarda yine Ermeniler Nahçivan’dan 1 metre dahi toprak işgal edemediler.

HAYDAR ALİYEV “BEN POLİTİKAYLA MEŞGUL OLMAK İSTEMİYORUM”

Daha sonra bu dönemde Azerbaycan halkı lideri Haydar Aliyev Nahçivan doğumludur. Ve   Nahçivan’a geldi. Yeniden Nahçivan yönetiminin başına geçti. Bunu istememesine rağmen her defasında “Ben politikayla meşgul olmak istemiyorum” demesine rağmen, yine milleti O’nu Nahçıvan Başbakanı seçti. Bu ağır dönemde Haydar Aliyev’in katkılarıyla, tecrübesiyle Ermenilerin planları boşa çıktı. Haydar Aliyev Azerbaycan Nahçivan hakimiyetine yeniden seçildikten sonra bu savaşlar ve Ermenilerin işgali durduruldu. Daha sonra Azerbaycan ve Nahçivan diğer bölgeler gibi gelişmeye başladı. Daha sonra da yine Haydar Aliyev defalarca Nahçivan’a geldi ve Nahçivan’da yatırımlarda bulundu. Her alanda eğitim, sağlık, üretim, ekonomi  gibi her alanda Nahçivan’ın gelişmesi için çaba gösterdi. Bugün ki dönemde de Nahçivan büyük çetin olayları geride bıraktı. 14 sene Nahçivan doğal gazdan yararlanamadı. Halbuki Sovyetler döneminde de her köyde doğal gaz vardı ve insanlarımız buna alışmıştı. 14 sene gazdan uzak kaldık, elektriklerde 2 saate bir veriliyordu. Günün yarısında elektrik olmuyordu. Yine de Nahçivan bu zorlukları geride bıraktı. Bu öncelikle Haydar Aliyev’in sayesinde ve şimdiki Cumhurbaşkanı, İlham Aliyev’in hizmetleri sayesinde Nahçivan bu zor günleri atlattı. Bu yıl 90. Yıl dönümü ile ilgili Cumhurbaşkanımız İlham aliyev’in de katıldığı büyük bir tören düzenlendi. Buda Nahçıvan bölgesinin Azerbaycan için önemli bir yer olduğunu gösteriyor.”