KuzeyDoğa Derneği ekibi tarafından Türkiye’nin 13. Doğu Anadolu’nun ilk ve tek RAMSAR alanı Kuyucuk Gölü’nde yapılan düzenli gözlemlerde, türkülerimize konu olan ama Türkiye’de yok olmanın eşiğine gelmiş telli turna (Grus virgo) görüldü. 17 Nisan 2010 Cumartesi günü KuzeyDoğa Derneği Bilim Koordinatörü ve Kafkas Üniversitesi yüksek lisans öğrencisi Emrah Çoban tarafından yapılan gözlemler esnasında, geçen yıl sulak alan yenileme çalışmaları sırasında Türkiye’de kuşlar için oluşturulan ilk adanın civarında 4 adet telli turna kaydedildi. Böylelikle Kuyucukta görülen toplam 212 kuş türü, telli turnanın da eklenmesiyle 213 oldu.

Şarkılarımıza türkülerimize konu olan bu tür genellikle göç mevsimlerinde, başta ülkemizin Doğu Anadolu bölgesindeki sulak alanlar olmak üzere İç ve Doğu Anadolu’da görülür. Muş’un Bulanık ilçesinde Murat nehri yatağında oluşmuş kumul adalarda üredikleri de bilinmektedir. Ama Türkiye’de üreyen telli turna nüfusu giderek azalmış ve yok olmanın eşiğine gelmiştir. Ülkemizde daha çok göçmen bir tür olup normal turnadan (Grus grus) gözlerinin arkasındaki birer tutam tüy yardımıyla kolayca ayrılır. Telli turna denmesinin sebebi de kafasının iki yanındaki bu birer tutam tüydür.

Telli turnalar da diğer birçok sulak alan kuşu gibi, yaşam alanlarının tarıma açılması, yasadışı avcılık, sulama, baraj projeleri ve sulak alanların kurutulması gibi nedenlerden ötürü sayıları gitgide azalan türler arasındadır. Daha iki hafta önce, kacak avcılar tarafından vurulmuş bir telli turna, Van’da yaralı bulunarak tedavi altına alınmıştır. Özellikle ülkemizin batıya göre daha bakir olan doğusundaki ırmak yatağı ve gölleri tercih etmesi bu sebeplerden ötürüdür. Islak çayırlar ve sığ sulak alanlar başlıca üreme ve beslenme alanlarıdır. Ülkemizde ve batı Asya’da yaygın şekilde görülebilirken Avrupa’da çok nadir görülen bir türdür. Her ne kadar geniş bir yayılış göstermiş olsa da lokal olarak sayıları oldukça azalan bir türdür. Türkiye’nin on-line kuş veri bankası olan KuşBank’ta bugüne kadar telli turna için 10 kayıt girilmiş olması da ne kadar az gözlemlendiklerinin somut kanıtlarından biridir.

KuzeyDoğa Derneği ekibi, 2004 yılından beri Kars İl Çevre ve Orman Müdürlüğü ve Kafkas Üniversitesi ile birlikte Kuyucuk Gölünde kuş araştırma, halkalama, sulak alan restorasyon ve doğa turizmi çalışmaları geliştirme, bölge halkı ve okul çocuklarına yönelik çevre eğitimleri ve bilinçlendirme çalışmaları yürütmektedir. 2009 yılında Kuyucuk Gölü’nün önemi, uluslararası kamuoyu tarafından da onaylanmış ve ülkemizin 13. RAMSAR alanı olarak gölümüz tescil edilmiştir. Bunun yanında yine 2009 yılında Kuyucuk Gölü ve Kars’ın Avrupa Komisyonu tarafından Avrupa’nın Seçkin Turizm Cenneti (EDEN) ilan edilmesi alanımızın doğa turizmi için ideal bir alan olduğunu bir kez daha göstermiştir.